|
CZYM JEST LITERATURA? CEL: Wprowadzenie ścisłości terminologicznej, wyjaśnienie i zrozumienie przez uczniów podstawowych cech literatury, wdrożenie do rozważań teoretycznoliterackich, kształcenie umiejętności logicznego myślenia. UWAGA: Wszystkie propozycje metodologiczne podane w tym scenariuszu są moim pomysłem i nie roszczą sobie pretensji do nieomylności. Komu nie będzie odpowiadać ta propozycja, może na jej podstawie opracować swoją. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Zadanie uczniom pytania, jakie słowo pada najczęściej na lekcjach języka polskiego. Propozycje zapisujemy na tablicy. (Nie zapisujemy własnych charakterystycznych zwrotów typu: moi drodzy.) Powinno znaleźć się wśród nich słowo: literatura. Jeśli się nie znajdzie, zgłaszamy je jako własna propozycję. Lepiej byłoby jednak naprowadzić na nie uczniów. 2. Po zapisaniu wszystkich propozycji (nie powinno ich być więcej niż sześć) przystępujemy do przeprowadzenia jawnego głosowania. Każda osoba w klasie dysponuje jednym głosem, który oddaje na słowo najczęściej jej zdaniem używane na naszych lekcjach. W ten sposób dowiemy się, co zdaniem uczniów jest dla nas najważniejsze. 3. Podsumowanie wyników głosowania. Ideałem byłoby, gdyby uczniowie wskazali słowo: literatura. Ale nie ma tragedii, jeśli tak się nie stanie. 4. Informujemy uczniów, że na dzisiejszych zajęciach zajmiemy się znaczeniem słowa: literatura, które w głosowaniu zajęło ... miejsce. 5. Prosimy uczniów, aby spróbowali intuicyjnie określić, czym jest literatura. Po krótkiej dyskusji na pewno wszyscy zgodzą się ze stwierdzeniem, że literatura to zbiór książek, wszystko, co zostało napisane. 6. W tym momencie rozdajemy uczniom przygotowane wcześniej książki. Znane im powieści, zbiory wierszy, podręczniki, słowniki, biografie słynnych ludzi, pamiętniki, książki popularnonaukowe, prasę codzienną, tygodniki, miesięczniki. Dobrze byłoby, gdyby na każdej ławce znalazł się jeden "okaz". Minimum to jeden na cztery osoby. 7. Stwierdzamy, że uczniowie mają teraz na ławkach różnorodne przykłady dzieł pisanych. Do tego należy doliczyć ich własne zeszyty. Czy wszystkie te dzieła można zaliczyć do literatury? Przykład zeszytów spowoduje, że nie będzie problemów z odpowiedzią: nie. 8. Prosimy, aby uczniowie, którzy otrzymali dzieła, nie zaliczające się ich zdaniem do literatury, wstali. Każdy wstający podaje autora i tytuł dzieła, pozostali zgadzają się z nimi lub nie, nauczyciel rozstrzyga spory. Książki nie będące literatura wędrują z powrotem na nasz stolik. 9. Po krótkiej chwili będziemy mieli na stoliku zbiór gazet, podręczników, słowników, poradników, książek popularnonaukowych. Odczytujemy jeszcze raz wszystkie tytuły i prosimy, aby teraz wstali ci, którzy otrzymali dzieła literackie. Uczniowie podają autora i tytuł dzieła, korygujemy ewentualne oczywiste błędy (książki, które powinny już leżeć na stoliku). W przypadku pamiętników chwilowo wstrzymujemy decyzję. 10. Teraz prosimy uczniów, aby zastanowili się, co różni książki odłożone na stolik od pozostawionych na ławkach. Metoda sokratyczną naprowadzamy ich na prawidłową odpowiedź książki leżące na stoliku nie zawierają fikcji. 11. Sformułowanie wniosku: Podstawowa cechą literatury jest fikcja. 12. Krótkie przypomnienie, czym jest fikcja; określenie, czym różni się od kłamstwa (fikcja nie udaje, że jest prawdą; nie czyni nikomu krzywdy). 13. Ostateczna weryfikacja zasadności zaliczenia książek leżących na ławkach do literatury. Odłożenie pamiętników, dzienników, biografii na stolik. 14. Zapisanie końcowych wniosków w formie wykresu. PODSUMOWANIE ZAJĘĆ: - Podkreślenie, że dzisiejsze ustalenia nie maja nic wspólnego z oceną poszczególnych dzieł literackich; romans i kryminał to dzieła literackie, ale niezbyt wielkiej wartości, dlatego termin literatura piękna jest mylący. - Zadanie uczniom policzenia, ile mają utworów literackich, a ile nieliterackich w swoich bibliotekach, wypisania tytułów, których nie są pewni. |
|