Tove Jansson

Co to jest teatr?

(fragmenty powieœci Lato Muminków)

Z ciemnego kšta wyłonił się jakiœ cień. Wyszło coœ szarego, szurajšc nogami, zmrużyło w słońcu oczy, nastroszyło wšsy i spojrzało na rodzinę Muminków złowrogo.
- Jestem Emma - oœwiadczył stary szczur teatralny. - I nie mam już do was zdrowia. Nie wiecie nic o teatrze. Nic a nic. Mniej niż nic, i tyle!
- A czy Emma nie mogłaby nam coœ niecoœ wyjaœnić? - poprosiła Mama Muminka.
Emma zawahała się. W końcu jednak podjęła decyzję. Wzięła kartkę papieru i drżšcš łapka narysowała Mamie Muminka teatr.
Podczas gdy Emma rysowała, wszyscy otoczyli jš kołem.
- Opowiem wam, jak było, kiedyœmy grali "Kleopatrę" - mówiła Emma. - Cała widownia była zapełniona i panowała całkowita cisza. To była premiera, co oznacza, że sztuka była grana po raz pierwszy. Jak zwykle o zachodzie słońca zapaliłam lampy. Kurtyna idzie w górę, czerwony reflektor oœwietla Kleopatrę, publicznoœci dech zapiera...
- A Rekwizytornia też tam był? - spytał Homek.
- Rekwizytornia to jest miejsce - wyjaœniła Emma - w którym się przechowuje wszystkie rzeczy potrzebne do przedstawienia. Primadonna była cudownie piękna, smutna...
- Primadonna? - zdziwiła się Bufka.
- To jest najładniejsza ze wszystkich aktorek. Ta, co zawsze gra głównš rolę.
- Chcę być primadonnš - oœwiadczyła Bufka. - Ale chcę grać smutne role.
- w takim razie musisz występować w sztukach tragicznych - powiedziała Emma.
- Ja też chcę być primadonnš! - zaprotestowała Mimbla.
- A cóż wy moglibyœcie zagrać? - powiedziała z powštpiewaniem Emma.
Mama Muminka spojrzała z nadziejš na Tatusia.
- Na pewno potrafiłbyœ napisać sztukę, gdyby ci Emma pomogła.
- Och, ja nie potrafię! - zawołał Tatuœ Muminka rumienišc się.
- z pewnoœciš potrafisz, kochanie. Nauczymy się wszystkiego na pamięć i ludzie będš przychodzić nas oglšdać. Będš opowiadać swoim znajomym, jak to było pięknie, a w końcu także dowie się o tym Muminek i odnajdzie nas. Wszyscy wrócimy do domu i wszystko będzie dobrze - zakończyła Mama i klasnęła w łapki z radoœci.

Nadszedł dzień premiery. Przed oczyma widzów ukazał się skalisty krajobraz. Po prawej stronie siedziała Mimbla w tiulowej sukni, z papierowymi kwiatami we włosach.
Włóczykij wlepił oczy w scenę. Ujrzał Tatusia Muminka, który wyszedł z lewej strony i mówił coœ przedziwnego o całej masie krewnych i lwie. Mała Mi była ogromnie wzburzona:
- Dlaczego tatuœ Muminka gniewa się na mojš siostrę! N i e w o l n o mu!
- Cicho bšdŸ, to tylko przedstawienie - powiedział zamyœlony Włóczykij.
Ujrzał Bufkę ubranš w czerwony aksamit, która mówiła, że bardzo się cieszy, i wyglšdała tak, jakby jš coœ bolało.
Potem na scenę wyszedł lew i zaczšł ryczeć. Maluchy narobiły wrzasku i omal nie wywróciły łódki.
- To jest głupie - powiedział Paszczak w policyjnej czapce, który siedział w łódce obok. - Zupełnie niepodobne do pięknej sztuki, którš widziałem w młodoœci. O królewnie, która zasnęła pod krzakiem róży. Zupełnie nie rozumiem, o co tu chodzi.
- Cicho, cicho - uspokajał Włóczykij przerażonš dzieciarnię. - Przecież ten lew jest zrobiony ze starej kapy na łóżko.
Ale dzieci nie wierzyły. Mała Mi wrzeszczała ze wszystkich sił.
- Ratujcie mojš siostrę! Ukatrupić lwa!
Nagle dała desperackiego susa na scenę, dopadła lwa i ugryzła go w nogę. Lew krzyknšł i rozpadł się na dwie częœci. Widzowie ujrzeli, jak Mimbla wzięła małš Mi na ręce i ucałowała w pyszczek. Nikt nie mówił już białym wierszem, tylko zupełnie zwyczajnie. Nareszcie można było zrozumieć, o co w tej sztuce chodzi.
- Uważam, że teraz grajš lepiej - powiedział Paszczak-policjant.
Sztuka stawała się coraz weselsza. Cała publicznoœć wdrapała się na scenę i wzięła udział w akcji. Mama Muminka, uwolniła się od niewygodnych spódnic i biegała tam i z powrotem, rozdajšc filiżanki z herbatš.
Tatuœ Muminka promieniał z radoœci z powodu ogromnego sukcesu, primadonna Bufka była równie szczęœliwa.
Nagle Mama Muminka stanęła poœrodku sceny.
- To chyba oni... - szepnęła. A wszystko wokół niej ucichło.
Z ciemnoœci dochodziło ciche pluskanie wioseł.
- Mamusiu! - krzyknšł ktoœ. - Tatusiu! Wróciłem!
- Brawo! Brawo! Bis! Bis! Biiis! - krzyczeli widzowie.


1. Zapewne byłeœ już w teatrze. Jeden z elementów przedstawionych na rysunku Emmy nie występuje we współczesnym teatrze. Czy wiesz, który?
2. Na podstawie tekstu, rysunku i własnych doœwiadczeń wyjaœnij znaczenie słów:
premiera, widownia, kurtyna, kulisy, sufler, rekwizyt, rekwizytornia, primadonna.
3. We współczesnym teatrze nie ma primadonn. Jak dzisiaj nazywamy wielkš aktorkę lub aktora?
4. Wyjaœnij Homkowi, na czym polegała jego pomyłka. Jak myœlisz, co było jej przyczynš?
5. Jak ci się wydaje, czy widzowie dobrze zrozumieli przedstawienie? Wyjaœnij ich wszystkie pomyłki. Nie zapomnij o małej Mi.
6 Paszczak-policjant wspomina sztukę, którš widział w młodoœci. Jaki jest jej tytuł?
7. Z czego zrobiony był lew? Wymyœl inny rekwizyt z wykorzystaniem tego samego przedmiotu. Możecie urzšdzić konkurs, kto będzie miał najwięcej pomysłów.

Zanim rodzina Muminków przygotowała przedstawienie teatralne, miało miejsce wiele zabawnych nieporozumień. Przeczytaj poniższe fragmenty powieœci i postaraj się pomóc bohaterom w wyjaœnieniu zagadek, które napotkali na swojej drodze.

Raptem gwałtowny deszcz zaczšł bębnić po dachu. Zerwał się wiatr i zawył żałoœnie za œcianš.
Wyjrzeli na dwór i zobaczyli, że słońce zachodzi łagodnie nad połyskujšcš powierzchniš jeziora.
- Coœ tu jest na opak - powiedział wzburzony Homek.
Wtem rozpętał się sztorm. Słychać było, jak spiętrzone fale bijš gdzieœ daleko o brzeg, jak siecze deszcz - choć na dworze panowała niezmiennie piękna pogoda.
Burza zbliżała się coraz bardziej. Dalekie, poczštkowo przytłumione pomruki cišgle przybierały na sile i niebawem białe błyskawice zaczęły przeszywać salon, i tuż nad głowami Muminków raz po raz rozlegał się łoskot gromu.
A słońce zachodziło sobie w zupełnym spokoju.
Nagle zaczęła się obracać podłoga. Z poczštku powoli, potem zaœ coraz prędzej i prędzej, aż herbata chlustała z filiżanek. Cały salon wirował jak karuzela, a stół, krzesła, rodzina Muminków, szafa z lustrem i bieliŸniarka wirowały razem z nim.
Po chwili wszystko skończyło się równie nieoczekiwanie, jak się zaczęło. Burza, błyskawice, deszcz i wiatr również ustały.
- To wszystko nie było naprawdę! - krzyknšł Homek. - Przecież nie było chmur. A piorun trzy razy uderzył w bieliŸniarkę i nic jej nie zrobił!

8. Co działo się wokół Muminków, a jaka była rzeczywiœcie pogoda?
9. W jaki sposób może padać deszcz bez chmur, a piorun nie uczynić żadnej szkody bieliŸniarce?

W salonie było zupełnie ciemno. Coœ dużego i miękkiego musnęło Homka po twarzy. Zacisnšł oczy i pchnšł drewnianš szablš prosto w niewidzialnego wroga.
Coœ rozpruło się, a kiedy odważył się otworzyć oczy, zobaczył dziurę, przez którš przeœwitywało œwiatło dzienne.
- Co wy tu wyprawiacie? - spytała Mimbla.
- Mama pocišgnęła za jakiœ sznur - wyjaœnił Muminek.
- I nagle w samym œrodku salonu pojawił się krajobraz - dodała Panna Migotka. - z poczštku myœleliœmy, że jest prawdziwy. Dopóki nie weszłaœ przez dziurę w trawniku.
Mimbla odwróciła się i spojrzała. Zobaczyła bardzo zielone brzozy, które przeglšdały się w bardzo niebieskim jeziorze.

10. Co takiego rozpruł Homek drewnianš szablš?
11. Dlaczego brzozy były "bardzo zielone", a jezioro "bardzo niebieskie"?

Mimbla zadarła głowę i mozolnie zaczęła odczytywać napis na tabliczce.
- Re-kwi-zy-tor-nia - wysylabizowała. - Prawdziwie zbójeckie nazwisko.
Homek zebrał się na odwagę i zapukał.
Odczekali chwilę, ale pana Rekwizytorni najwidoczniej nie było w domu, więc Mimbla jednym pchnięciem otworzyła drzwi.
Nigdy jeszcze nie widzieli tylu rzeczy naraz. Od sufitu do podłogi i od podłogi do sufitu były półki, a na nich wszystko, co w ogóle stać może na półkach, i to w niebywałym, kolorowym nieładzie. Ogromne misy z owocami obok zabawek, lamp i porcelany, żelazne zbroje obok kwiatów, narzędzi, wypchanych ptaków, ksišżek, aparatów telefonicznych i wachlarzy, wiadra obok globusów, strzelb, pudeł do kapeluszy, zegarów, wag...
- Malowany gips - rzekła Mimbla, która sięgnęła właœnie po jabłko.
Homek był strapiony. Wszystko wokół niego oszukiwało pięknymi barwami, udawało coœ, czym w rzeczywistoœci nie było. Złote korony były lekkie, kwiaty były kwiatami papierowymi, skrzypce nie miały strun, pudełka - dna, a ksišżki nie dawały się otworzyć.

12. Wyjaœnij Mimbli i Homkowi, na czym polegała ich pomyłka.
13. Dopisz jeszcze pięć rzeczy, które mogły znajdować się na półkach. Następnie porównaj swoja listę z listš osoby siedzšcej razem z tobš. Jakie nasunęły się wam wnioski?

Podręcznik 4 klasy

Język polski w szkole

Kanon literatury dla dzieci

Strona główna