Nasze prawa

Na pewno nie raz słyszałeœ słowa: "Nie masz prawa...!" (odzywać się do mnie takim tonem, trzymać łokci na stole, mieć złych stopni itp.). Zapewne sam także często mówiłeœ: "Mam prawo..." (oglšdać telewizję, pójœć do kolegi, słuchać głoœno muzyki itp.).
Niewštpliwie, kulturalne siedzenie przy stole podczas odwiedzin u kolegi to ważna sprawa, ale niewiele ma wspólnego z dziedzinš naszych praw.
Na poczštek warto by wyjaœnić, co to jest prawo. Najczęœciej pod tym terminem rozumiemy zbiór przepisów, które regulujš nasze życie - mówiš, co wolno, a czego nie wolno robić. Takim prawem istniejšcym w twojej szkole jest jej regulamin.
Jednak, kiedy mówimy: "Mam prawo do...", używamy tego słowa w znaczeniu przysługujšcych nam uprawnień. Waszym uprawnieniem jest np. Odpoczynek podczas przerw między lekcjami, odpowiedni okres czasu (na ogół tydzień) na przygotowanie się do klasówki. W regulaminach szkolnych mogš być zapisane jeszcze inne uprawnienia, np. to, że na weekend nie zadaje się lekcji.
Te prawa zostały wam nadane odgórnie przez władze państwowe lub szkolne. Istniejš też prawa wrodzone, które nam przysługujš od momentu urodzenia. Sš to prawa człowieka. Najważniejszym z nich jest oczywiœcie prawo do życia.
Innym prawem, którego nikt nie może nam odebrać, jest prawo do godnoœci. Nikomu nie wolno was poniżać, wyœmiewać, obrażać, przezywać. Ludzie, którzy coœ takiego robiš, nie majš żadnego wytłumaczenia. Nikt, dosłownie n i k t, nie ma prawa was bić.
Macie prawo do intymnoœci, czyli posiadania własnych sekretów. Niedopuszczalne jest grzebanie w waszych rzeczach, czytanie waszych listów (nawet tych, które wysyłacie do koleżanki podczas lekcji), pamiętników czy podsłuchiwanie rozmów.
Ty oczywiœcie również nie możesz robić tych wszystkich rzeczy.
Te prawa przysługujš każdemu człowiekowi od momentu narodzin, a prawo do życia od chwili poczęcia. Nie majš na nie wpływu wiek, kolor włosów i skóry, poziom inteligencji, stopnie w dzienniku, umiejętnoœć gry w piłkę, uroda ani nawet uczciwoœć czy prawdomównoœć. Te same prawa majš złodzieje, kłamcy, a nawet mordercy.
Prawa człowieka bowiem nie wypływajš z dobrego wypełniania swoich obowišzków. Nie mogš zostać nikomu odebrane, mogš jedynie w szczególnych okolicznoœciach zostać ograniczone. Policja może np. Uzyskać zezwolenie na podsłuchiwanie człowieka podejrzanego o popełnienie przestępstwa. Nikt nie będzie miał pretensji do rodziców narkomana, że przetrzšsajš jego rzeczy w poszukiwaniu narkotyków. Złodziejom i bandytom można ograniczyć prawo do wolnoœci i na okreœlony czas zamknšć w więzieniu. Ograniczeniom nie podlega - z oczywistych przyczyn - prawo do życia. Zakaz zabijania jest jednym z najstarszych zakazów. Godzš się z nim wszyscy ludzie na całym œwiecie. Jedynym od niego odstępstwem jest obrona życia własnego lub innych.
Ogólnie mówišc, nic nie może ograniczyć naszych praw, dopóki nie wykraczamy przeciw prawom innych ludzi.
To, czy odrabiasz lekcje i jakie masz stopnie, w niczym nie wpływa na twoje prawa. Nie wolno cię bić ani obrażać, jeœli dostaniesz jedynkę. Jednak prawo, np. do oglšdania telewizji, nie należy do praw człowieka i rodzice mogš cię za złe stopnie na jakiœ czas go pozbawić.
Jeœli natomiast będziesz naruszał prawa innych - bił kolegów, przezywał, wyœmiewał się z nich - możesz spodziewać się kary. A już na pewno możesz oczekiwać że nikt nie będzie cię lubić. A przecież wszyscy bardzo chcemy mieć dobrych kolegów i przyjaciół...

1. Czy znasz regulamin swojej szkoły, wiesz, jakie sš w nim zapisane twoje prawa i obowišzki? Jeœli nie, szybko to zmień.
2. Zastanówcie się, jakie jeszcze prawa można by zapisać w regulaminie. Pamiętajcie, żeby odróżnić pomysły możliwe do realizacji od niemożliwych. Może uda się wam wymyœlić coœ, co zostanie uwzględnione przez władze szkolne.
3. Czy podany w tekœcie zakaz oglšdania telewizji przez złego ucznia ma na celu tylko ukaranie go? Czy może wypływać z chęci pomocy dziecku?
4. Zastanówcie się, kiedy jeszcze - oprócz przykładów podanych w tekœcie - mogš zostać ograniczone prawa człowieka.
5. Jak rozumiesz słowo: godnoœć? Przygotujcie w grupach i zagrajcie scenkę pantomimicznš (bez słów) pt. "Człowiek poniżony".
6. Czy posiadacie klasowy regulamin? Przyjrzyjcie mu się jeszcze raz pod kštem przestrzegania praw człowieka. Jeœli nie posiadacie regulaminu, stwórzcie go.
7. Jeœli wasz wychowawca zgodzi się, możecie też ułożyć zasady współpracy uczeń - nauczyciel.
8. Zastanów się, jak często byłeœ na bakier z prawami człowieka. Przypomnij sobie, kiedy i kogo obraziłeœ, poniżyłeœ jego godnoœć. Nie opowiadaj o tym w klasie. Co najwyżej poradŸ się kogoœ, komu ufasz, czy możesz te czyny naprawić.
9. Jeœli pamiętasz sytuację, w której naruszono twojš godnoœć, możesz o tym opowiedzieć koleżankom i kolegom. Tym razem nie fantazjuj.

Podręcznik 4 klasy

Język polski w szkole

Kanon literatury dla dzieci

Strona główna