Z PYZĄ NA POLSKICH DRÓŻKACH wg Hanny Januszewskiej Pyza, mała kluseczka, która wędruje po Polsce zwiedzając najpiękniejsze jej zakątki, to postać z bardzo popularnej w moim dzieciństwie książki. Budując scenariusz widowiska, które zarówno małym aktorom, jak i widzom pozwala poznać polskie tańce narodowe, piosenki ludowe, elementy strojów ludowych jako główną bohaterkę wprowadziłam właśnie Pyzę. W tekst wplotłam kilka fragmentów książki, a resztę dopowiedziała piękna muzyka polska. Wykorzystałam w scenariuszu następujące piosenki: "Mało nas" "Jadą, jadą dzieci drogą" "Pada deszczyk, nie ustaje" "Koło mego ogródeczka" - melodia ludowa "Laboga dziewuszki" - rzeszowska melodia ludowa "Czosnek się nie udał" - melodia ludowa "Gęś wodą" - melodia ludowa "Ta Dorotka" - "Uśnijże mi uśnij" - melodia ludowa "Płynie Wisła, płynie" - "W murowanej piwnicy" - melodia ludowa "Idzie górnik drogą" - śląska melodia ludowa "Zasiali górale" - melodia ludowa "Czarny baranie" - melodia ludowa "Miała baba koguta" - melodia ludowa "Piękna nasza Polska cała" - Dekorację stanowi parawan. W przedstawieniu udział biorą: Gospodyni Gospodarz Pyza Wiatr Lajkonik Baran 3 Baby Grupa Dzieci tańczących i śpiewających Propozycja kostiumu dla Lajkonika. Szerokie ludowe spodnie Wysokie buty Czerwona szata Wysoki turban Czekan Konik na patyku Propozycja kostiumu dla wszystkich wykonawców: Przygotowanie dla wszystkich dzieci strojów ludowych ściśle odpowiadających danemu regionowi jest w warunkach szkolnych niemożliwe. Dlatego w mojej inscenizacji nieomal wszyscy wykonawcy ubrani byli przez cały czas tak samo. Kostiumy zostały zaprojektowane tak, by przypominały strój ludowy, a drobne elementy wkładane na czas konkretnej piosenki dawały efekt zmiany kostiumu. Wszystkie dziewczynki miały na sobie: Białą podkoszulkę Białe rajstopki Czarne tenisówki Ozdobny , sznurowany gorsecik z doszytymi białymi, bufiastymi rękawami, Szeroką jednobarwną, w różnych kolorach spódniczkę za kolana z lekkiego materiału, oparta na wykrochmalonej halce. Wszyscy chłopcy mieli na sobie: Białą podkoszulkę Białe proste spodnie z gumką w pasie i przy nogawkach Wysokie czarne buty Kamizelkę jednobarwną (w różnych kolorach dla całej grupy) z doszytymi białymi, bufiastymi rękawami i kołnierzami, przewiązana krajką Na czas krakowiaka chłopcy zakładali krakowskie rogatywki, a dziewczynki wianki ze wstążkami. Jeden z kujawiaków tańczony był przez dziewczynki z dużymi, ludowymi chustami złożonymi w trójkąt, a podczas drugiego miały na głowach chusteczki. Propozycja kostiumu Górali. Na białych spodniach z rozluźnioną gumką można z boku za pomocą rzepa doczepić parzenice Pelerynka z grubego, białego materiału Czarny kapelusik z piórkiem i muszelkami Propozycja kostiumu dla górnika. Czarne spodnie Czarna marynarka zapinana pod szyję, ze stójką, z błyszczącymi, dużymi guzikami Czarne pantofle Propozycja kostiumu dla barana. Kożuszek odwrócony na lewą stronę Czapka z wykręconymi, baranimi rogami Jak wykonać lalkę - Wiatr? W mojej inscenizacji rolę wiatru pełnił kij z doczepionymi wieloma barwnymi, lekkimi apaszkami. Jak wykonać korale? Rekwizyty występujące na scenie muszą być dużo większe, niż w rzeczywistości. Dlatego korale przygotowałam z pokolorowanych na czerwono piłeczek pingpongowych nawleczonych na sznurek. Jak wykonać lalki do mazura? Mazur, to najtrudniejszy polski taniec narodowy, ale jednocześnie nuty mazura są tak nierozerwalnie z polską kulturą związane, że nie powinno go zabraknąć w przedstawieniu o Polsce opowiadającym. Dlatego w moim widowisku nie tańczą go dzieci, ale lalki. Scenka wykonywana przy dźwiękach mazura może opowiadać o wszystkim. Możemy wykonać lalki płaskie przedstawiające po prostu tancerzy, może to być krótka historyjka także związana z polskimi zwyczajami, tradycjami, ... Prapremiera tego widowiska odbywała się w okresie przygotowań do Wielkanocy, a więc i temat naszej scenki był wielkanocny. Wykorzystaliśmy 4 lalki - kury i 4 lalki - koguty, które tańczą dookoła wielkiego jajka. Przy ostatnich akordach jajko pęka, a ze środka wygląda głowa kurczaczka pomalowanego jak pisanka.

Z PYZĄ NA POLSKICH DRÓŻKACH Prolog Śpiew ptaków, z wyciszenia - melodia poloneza, dzieci wchodzą ubrane w stroje z regionu Mazowsza pojedynczo, zasłuchane, po chwili pierwsza para rozpoczyna polonezowy korowód, pod koniec dwa koła otwierają się ukazując dziewczynę i chłopaka z chlebem i solą, śpiewają GOSPODYNI Witamy, witamy, Pięknie się kłaniamy GOSPODARZ Witamy, witamy, Pozdrawiamy was! DZIEWCZYNKI Witamy, witamy, Pięknie się kłaniamy CHŁOPCY Witamy, witamy, Pozdrawiamy was! GOSPODARZ i GOSPODYNI Zdrowia, szczęścia, pomyślności Domu, w którym radość gości Gorąco, od serca dziś życzymy wam! WSZYSCY Zdrowia, szczęścia, pomyślności Domu, w którym radość gości Gorąco, od serca dziś życzymy wam! Scena 1 Po piosence większość dzieci wychodzi, pozostałe zaglądają do misy, w której gospodyni kręci ciasto. GOSPODYNI Mazowiecka gospodyni w wielkiej misie ciasto czyni. DZIECKO 1 Zaczyniła, rozrobiła, z ciasta - pyzy utoczyła. DZIECKO 2 Rozpaliła drewka suche, a wiatr - psotnik w komin dmucha Zza parawanu ukazuje się lalka-Wiatr WIATR Pyz gotują cały gar! Zaraz w kotle zrobię czar! Zobaczycie, co się zdarzy, gdy wiatr w piecu gospodarzy! Ej - dziś, dziś, dziś - A ochoczo! Bajki z garnka wnet wyskoczą! GOSPODYNI Ale pyzy się udały! Miękkie, pulchne, krągłe, białe... Pięknie się udały - wierzcie! Chodźcie, dzieci! Łyżki bieżcie! DZIECKO 3 Jedna - krągła, krągła druga... DZIECKO 4 A ta trzecia - oczkiem mruga! Matulu, matulu! Ta pyza ma oczy! Ja pyzę na łyzę, a ona - jak skoczy! DZIECKO 3 Hycnie z łyżki na stół! Stoi! I powiada: Nad parawanem pojawia się lalka Pyzy z buzią dziecka grającego tę postać. Dziecko pozostanie na tym miejscu już do finału. Cały czas stoi na podwyższeniu. PYZA Ludzie moi, tu się nie ma co cudować! Wiatr mnie musiał zaczarować! Dziarska jestem: stać nie mogę! Już bym chciała ruszyć w drogę! Tylko dajcie mi spódniczki i kabacik, i buciczki! Scena 2 DZIECKO 1 Rwą się naprzód nóżki żwawe, ale sama na wyprawę? DZIECKO 4 Na to jesteś ciut za mała! DZIECI 1, 2, 3, 4 Pójdzie z tobą klasa cała! Śpiewają i tańczą Mało lat, mało lat Na podróżowanie, Ale nikt, ale nikt W domu nie zostanie. Tyle dróg, tyle nut We wspólnej piosence. Jeśli chcesz, jeśli chcesz Może być nas więcej! PYZA Rwą się naprzód nóżki żwawe, pora ruszać na wyprawę! Wabią mnie ścieżyny, dróżki, rwą się naprzód moje nóżki! Nad parawanem pojawiają się lalki płaski: wóz drabiniasty zaprzężony w konia, przed parawanem grupka podróżujących dzieci trzyma lejce i przesuwa się razem z wozem, czyli jedzie drogą. PYZA śpiewa Jadą, jadą dzieci drogą, Siostrzyczka i brat I nadziwić się nie mogą Jaki piękny świat! DZIECKO 5 Tu się kryje biała chata Pod słomiany dach DZIECKO 10 Przy niej wierzba rosochata, DZIECKO 11 A w konopiach strach! WSZYSCY Jadą, jadą dzieci drogą, Siostrzyczka i brat I nadziwić się nie mogą Jaki piękny świat! Scena 3 PYZA Za rozlewem żabim śpiewem zanoszą się stawy. Przy wieczerzy młyn coś gderze, pachną wilgne stawy . Grupka dzieci w kaloszach, pelerynkach przeciwdeszczowych i z parasolami śpiewa i tańczy w rytm piosenki. Pada deszczyk, nie ustaje Raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy Dzieciom z domu wyjść nie dają Raz, dwa, trzy, raz. Oj da, oj da na, Deszczyk pada od rana Oj da, oj da na Bardzo mokro dziś! Ani progu nie przeskoczyć Raz, dwa, trzy, raz, dwa, trzy Żeby nóżek nie zamoczyć Raz, dwa, trzy, raz Oj da, oj da na, Deszczyk pada od rana Oj da, oj da na Bardzo mokro dziś! Scena 4 PYZA W rytmie kujawiaka deszczu krople płyną. Nie martw się już więcej! Zaśpiewaj dziewczyno! DZIECKO 13 Wychodzi i śpiewa patrząc na koleżanki tańczące wokół gaiku - zielonej parasolki ubranej wstążkami, którą trzyma chłopiec. Grupka dziewczynek tańczy i przekomarza się z solistką. Koło mego ogródeczka, koło mego ogródeczka zakwitała jabłoneczka zakwitała jabłoneczka Bielusieńko zakwitała Bielusieńko zakwitała Czerwone jabłuszka miała Czerwone jabłuszka miała A któż mi je będzie zrywał A któż mi je będzie zrywał Kiej się mój Jasio pogniewał DZIEWCZYNKI Kiej się jej Jasio pogniewał. DZIECKO 13 Pogniewał się nie wiem o co. DZIEWCZYNKI Pogniewał się nie wie o co Chodził do niej nie wie po co DZIECKO 13 Chodził do mnie nie wiem po co. Scena 5 Na scenę wkraczają chłopcy, kilka dziewczynek pośrodku plotkuje w grupce. CHŁOPCY śpiewają Laboga dziewuszki, Siedzicie, śpiewacie A nas tu do tańca Wcale nie wołacie! DZIEWCZYNKI śpiewają Laboga, chłopaki Cóż to za przyczyna, Że prosić do tańca ma pierwsza dziewczyna A każcie że zagrać muzykantom ładnie to my tu zatańczym i grzecznie, i składnie DZIECKO 20 Muzyka! Grać! tańczą w parach CHŁOPCY Dziękuje muzyce Za to piękne granie I tobie dziewczyno Za to tańcowanie Scena 6 Wbiega zdenerwowana, rozżalona dziewczynka DZIECKO 8 śpiewa O je jej, o je jej, O je jej, o je jej! Czosnek się nie udał Cebula staniała, Za co ja se będę Korale sprawiała Matusiu, tatusiu Ja córeczka wasza, Kupcie mi korale Do samego pasa! Na powtórzeniu melodii wchodzi chłopiec trzymający w ręku sznur korali. Dziewczynka bierze za koniec sznura i tańczy z chłopcem. Pod koniec z boków zaglądają pozostali chłopcy, a na scenę tanecznym korowodem w rytm kolejnej piosenki wchodzą dziewczynki. Scena 7 CHŁOPCY śpiewają Gęś wodą, gęś wodą Kaczuszka strugą Tańcują dziewczęta jedna za drugą. Nie powiem, nie powiem, Niechże ktoś zgadnie Która z tych dziewczynek Tańczy najładniej. Chłopcy naradzają się, by po chwili śpiewać już tylko do tej jednej, najlepszej tancerki. Ta ładnie, ta zgrabnie, A ty dziewczyno Mogłabyś z gąskami Po strudze płynąć Nóżkami leciuchno ziemi dotykasz do taktu, do rytmu, jak gra muzyka. Wybrana tanecznica zostaje na środku jako Dorotka, pozostałe dzieci siadają w półkolu. WSZYSCY śpiewają Ta Dorotka, ta maluśka, ta maluśka Tańcowała dokoluśka, dokoluśka DZIECKO 6 Tańcowała ranną rosą, ranną rosą I tupała nóżką bosą, nóżką bosą WSZYSCY Ta Dorotka, ta maluśka, ta maluśka Tańcowała dokoluśka, dokoluśka DZIECKO 6 Tańcowała i w południe, i w południe, Kiedy słonko grzało cudnie, grzało cudnie. WSZYSCY Ta Dorotka, ta maluśka, ta maluśka DZIECKO 6 Tańcowała dokoluśka, dokoluśka Tańcowała wieczorami, wieczorami Kiedy słonko za górami, za lasami. WSZYSCY A teraz śpi w kolebusi, w kolebusi, Na różowej swej podusi, swej podusi DZIECKO 6 Chodzi senek koło płotka, koło płotka WSZYSCY Cicho, bo już śpi Dorotka, śpi Dorotka, śpi... Dorotka zasnęła. DZIECKO 5 Toć ci się twe oczki mrużą, już zmęczyłaś się podróżą. Połóż się, prześpij się nie będzie ci u nas źle. śpiewa Uśnij że mi, uśnij, Siwe oczka zmruż mi, Siwe siwiuteńkie, małe malusieńkie. Scena 8 DZIECKO 6 Miło było Pyzie spać, nie chciało się Pyzie wstać. Oczki sobie przecierała, przeciągała się, ziewała. DZIECKO 7 Ale w Pyzie dzielna dusza! Zaraz w marszu się rozrusza! Idzie krzepko: Marsz! Raz, dwa, trzy! Słonko na nią z góry patrzy. PYZA Słonko świeci i prowadzi drogą leśną, drogą polną, aż do nadwiślańskiej skarpy. W dole rzeka płynie wolno. Wbiega grupka dzieci w strojach krakowskich WSZYSCY śpiewają Płynie Wisła, płynie Po polskiej krainie, Po polskiej krainie, Zobaczyła Kraków Pewnie go nie minie Zobaczyła Kraków Pewnie go nie minie Zobaczyła Kraków Wnet go pokochała, Wnet go pokochała, I w dowód miłości Wstęgą opasała I w dowód miłości Wstęgą opasała. Płynie Wisła, płynie Po polskiej krainie, Po polskiej krainie, A dopóki płynie, Polska nie zaginie, A dopóki płynie, Polska nie zaginie, DZIECKO 8 Gdzie to Pyza się schowała? dotąd dzielnie tańcowała! PYZA Ach! Ratujcie dzieci miłe! Tatar jedzie! Wkrótce zginę! Na scenę wjeżdża Lajkonik, rozpoczyna się taniec krakowiak przy wybranej muzyce. Po tańcu wszyscy rozglądają się w poszukiwaniu Pyzy. Scena 9 DZIECKO 9 Pyza aż na wieżę weszła. Czy tam czujesz się bezpieczna? PYZA Już nie boję się niczego! Patrzę w prawo, patrzę w lewo od Tatr powiew wiatru czuję, rytm góralski wytupuję! Na scenę wbiega grupka dzieci przebranych w stroje z regionu Podhala. Śpiewają i tańczą, pozostali oglądają ich popisy siedząc w półkolu. GÓRALE W murowanej piwnicy Tańcowali zbójnicy Kazali se piknie grać I na nózki spozirać DZIECKO 18 Tańcowałbym, gdybym mógł, Gdybym nie miał krzywych nóg, A że krzywe nózki mam, Co podskoczę, to się gną! PYZA Ach! Jak pięknie! Ach! Jak miło! A tam nowi grajcy idą! Scena 10 Na scenę dumnie wchodzi górnik w swoim stroju paradnym WSZYSCY śpiewają Idzie górnik drogą Kilofem wywija Dziwują się ludzie Co to za bestyja Ej, tupu, tupu, tup! GÓRNIK Górnik ci ja, górnik, Na krzyż młotki noszę, Niejedna dziewczynę Do tańca zaproszę Ej, tupu, tupu, tup! Dzieci wstają, ustawiają się do trojaka, tańczą i śpiewają WSZYSCY śpiewają i tańczą Zasiali Górale owies, owies. Od końca, do końca Tak jest, tak jest. Zasiali Górale żyto, żyto, Od końca, do końca wszystko, wszystko W polu stoją trzy mendele W domu dwa, w domu dwa, Żadna mi się nie podoba, Tylko ta, tylko ta! W polu stoją trzy mendele W domu dwa, w domu dwa, Żadna mi się nie podoba, Tylko ta, tylko ta! Scena 11 PYZA Ludziska mili!Co to za dziwy? Tu czarny baran biegnie jak żywy! Na scenę wbiega dziecko w kożuszku, z "rogatą" czapką. Rozpoczyna się wspólna zabawa stanowiąca inscenizację piosenki. WSZYSCY Gdzieżeś ty bywał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 We młynie , we młynie mój mości panie We młynie , we młynie mój mości panie WSZYSCY Cóżeś tam robił czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Mełą mączki na pączki mój mości panie Mełą mączki na pączki mój mości panie DZIECKO 13 Cóżeś tam jadał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Kluseczki z miseczki mój mości panie, Kluseczki z miseczki mój mości panie! DZIECKO 15 Cóżeś tam pijał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Miód, mleczko, miód, mleczko mój mości panie, Miód, mleczko, miód, mleczko mój mości panie! DZIECKO 16, 9 Gdzieżeś tam sypiał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Na piecu, na piecu mój mości panie! Na piecu, na piecu mój mości panie! CHŁOPCY Jakże cię gnali czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Łup cup cup, łup cup cup mój mości panie! Łup cup cup, łup cup cup mój mości panie! DZIEWCZYNKI Jakżeś uciekał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Przez płotek, jak kotek mój mości panie! Przez płotek, jak kotek mój mości panie! WSZYSCY Gdzieżeś uciekał czarny baranie, czarny baranie? DZIECKO 17 Do lasa, hop sa sa mój mości panie! Do lasa, hop sa sa mój mości panie! Scena 12 PYZA Uciekaj dalej czarny baranie, bo tutaj cię straszna baba dostanie! Wszystkie dzieci zbierają się w trzech grupkach i po kolei każda z nich inscenizuje swoją zwrotkę piosenki. W miarę potrzeby na scenie zakładają na siebie elementy kostiumów. GRUPA i  Miała baba koguta, koguta, koguta, Wsadziła go do buta, do buta, siedź! DZIECKO 7 O, mój miły kogucie, kogucie kogucie, kogucie, kogucie, kogucie, Jak ci jest tam w tym bucie, w tym bucie w tym bucie, w tym bucie jest? GRUPA II Miała baba indora, indora, indora Wsadziła go do wora, do wora, siedź! DZIECKO 9 O, mój miły indorze, indorze, indorze, indorze, indorze, indorze, jakże jest ci w tym worze, w tym worze, w tym worze, w tym worze jest? GRUPA III Miała baba kokoszkę, kokoszkę, kokoszkę, Wsadziła ją w pończoszkę, w pończoszkę och!! DZIECKO 14 Moja miła kokoszko, kokoszko, kokoszko, kokoszko, kokoszko, kokoszko, Jakże ci tam w pończoszce, w pończoszce, w pończoszce, w pończoszce jest? Scena 13 DZIECKO 1 Śmieszna Pyzo polska kluseczko malutka! Obeszliśmy z tobą pół kraju na nutkach! Teraz przyszła pora oklasków, ukłonów, chociaż nogi bolą - czas mazura tonów! Melodia wybranego mazura ilustrowana za pomocą "tańczących" za parawanem lalek Finał Na ostatnie dźwięki mazura wszyscy wykonawcy stają na scenie w półkolu, a na środek wchodzi dziecko, które gra rolę Pyzy. PYZA Nie górzysty, nie lesisty polny kraj nizinny. Jednostajny i zwyczajny, a coraz to inny. WSZYSCY śpiewają Piękna nasza Polska cała, Piękna, żyzna i niemała. Piękne lasy, góry, sioła, Piękne morze i jeziora, Lecz najbliższe i najdroższe Memu sercu jest Mazowsze! Lecz najbliższe i najdroższe Memu sercu jest Mazowsze! WSZYSCY śpiewają Żegnamy, żegnamy Pięknie się kłaniamy Żegnamy, żegnamy Pozdrawiamy was! Zdrowia, szczęścia, pomyślności Domu, w którym radość gości Gorąco, od serca dziś życzymy wam! Zdrowia, szczęścia, pomyślności Domu, w którym radość gości Gorąco, od serca dziś życzymy wam!

Nauczanie zintegrowane

Strona główna