Rycerskie ideały

Tekst 1

- Królestwo powiada się chrześcijańskim - odparł zimno Krzyżak - A obyczaje są w nim pogańskie...
Na to podnieśli się groźni rycerze, potężni, sławni, zwycięscy w wielu bitwach, w wielu turniejach. A Zawisza Czarny, najsłynniejszy między słynnymi, wzór rycerzy, zwrócił zmarszczone czoło do Lichtensteina i rzekł:
- Nie poznaję cię, Kunonie. Jakże możesz, rycerzem będąc, hańbić wspaniały naród, gdy wiesz, że jako posłowi żadna ci za to kara nie grozi?
Lecz Kuno wytrzymał spokojnie groźne spojrzenia i odrzekł zwolna, dobitnie:
- Nasz Zakon, zanim od Prus przybył, wojował w Palestynie, ale tam nawet i Saraceni posłów szanowali. Wy jedni ich nie szanujecie - I dlategom obyczaj wasz nazwał pogańskim. Wczoraj napadł mnie jeden wasz rycerz, i choć z krzyża na płaszczu łacnie mógł poznać, ktom jest - na życie moje godził.
Zbyszko usłyszawszy te słowa pobladł mocno i mimo woli spojrzał na króla, którego twarz była wprost straszna. Jaśko z Tęczyna zdumiał się i rzekł:
- Możeż to być?
- Zapytajcie pana z Taczewa, któren był świadkiem przygody.
Wszystkie oczy zwróciły się na Powałę, który stał przez chwilę mroczny ze spuszczonymi powiekami, po czym rzekł:
- Tak jest!...
Usłyszawszy to, rycerze poczęli wołać: - Hańba! hańba!
- Czemuś ty go nie ubił? - zagrzmiał król.
- Bo głowa jego do sądu należy - odparł Powała.
- Uwięziliście go? - spytał kasztelan z Tęczyna.
- Nie, bo na cześć rycerską poprzysiągł, że się stawi.
- I nie stawi się! - zawołał szyderczo Kuno, podnosząc głowę.
Wtem jakiś młody, smutny głos ozwał się niedaleko za plecami Krzyżaka:
- Nie daj Bóg, abych ja hańbę od śmierci wolał. Jam to uczynił: Zbyszko z Bogdańca.

na podstawie Krzyżaków H. Sienkiewicza

Tekst 2.

Zawisza Czarny z Garbowa (ok. 1380-1428), sławny polski rycerz, niepokonany w licznych turniejach, symbol cnót rycerskich.
Wielokrotnie brał udział w wyprawach przeciwko Turkom, występując w szeregach rycerstwa króla Węgier, Zygmunta Luksemburskiego, z którego dworem był przez lata związany.
Na wieść o szykującej się ostatecznej rozprawie z Krzyżakami powrócił do kraju. Brał udział w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. (niewykluczone, że to właśnie Zawisza w krytycznym momencie bitwy uratował królewski sztandar, choć nie ma na to wyraźnych dowodów).
W 1412 r. Uczestniczył wraz z królem Władysławem Jagiełłą w uroczystym zjeździe monarchów w Budzie.
W 1415 r. pokonał w głośnym pojedynku Jana z Aragonii, najsłynniejszego rycerza zachodniej Europy.
Uczestniczył w wyprawie Zygmunta Luksemburskiego na Turków i osłaniał odwrót władcy z pola bitwy pod Gołąbcem; król Zygmunt posłał łódź dla Zawiszy i nakazał mu w nią wsiąść. Rycerz postanowił pozostać ze swoimi towarzyszami na polu bitewnym. Odesłał łódź i ruszył z dwoma pieszymi przeciw tureckiemu wojsku. Został otoczony przez wroga i wzięty do niewoli. Jak mówi legenda, między dwoma rycerzami tureckimi wywiązał się spór o to, czyim jeńcem jest Zawisza. Podczas kłótni jeden z nich wyjął miecz i obciął głowę polskiemu rycerzowi.
Postać Zawiszy Czarnego szybko obrosła w legendę, i to wyjątkową legendę, bo opartą na faktach. Dla wielu pokoleń Polaków Zawisza stał się jednym z najbardziej popularnych bohaterów narodowych, przede wszystkim symbolem niewzruszonej odwagi, nadzwyczajnej słowności i lojalności. Słynne stało się powiedzenie: "Polegaj jak na Zawiszy".

na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/Zawisza_Czarny_z_Garbowa

Tekst 3

Strzelać w oczy człowieka

Pamięci Wieśka Rosińskiego

Miał piętnaście lat,
był najlepszym uczniem z polskiego.
Biegł z pistoletem
na wroga.

Anna Świrszczyńska, z tomu: Budowałam barykadę