MINISŁOWNIK JĘZYKA SZKOLNEGO
|
abecadło pot Alfabet. abiturient, -ka (łac. abituriens, mający odejść) Osoba, która ukończyła szkołę średnią ale jeszcze nie zdała matury. absolutorium Mieć, uzyskać absolutorium : ukończyć szkołę wyższą bez zdania egzaminu dyplomowego. absolwent, -ka (łac. absolvens, kończący) Osoba, która ukończyła jakiś etap edukacji. adiunkt Stanowisko na wyższej uczelni lub w instytucie naukowym, wyższe od asystenta; także pracownik naukowy na tym stanowisku. afrykanistyka Filologia afrykańska. akademia 1 Szkoła wyższa. 2 Nazwa instytucji naukowych zrzeszających najwybitniejszych uczonych kraju. Polska Akademia Umiejętności. Akademia Francuska. 3 Akademia Platońska :patrz Leksykon akademicki Który dotyczy szkoły wyższej, akademii. akademik pot Dom studencki. alfabet Zbiór wszystkich liter danego pisma ułożony wg umownej kolejności. Alfabet łaciński, grecki, hebrajski. alfabetyczny Który występuje wg kolejności liter alfabetu. alfabetyzacja Działalność zmierzająca do zapewnienia jak największej części społeczeństwa umiejętności czytania i pisania; także rezultat tej działalności. Alma Mater (łac. matka żywicielka) książk Szkoła wyższa. alumn książk Kleryk. analfabeta Osoba, która nie potrafi czytać ani pisać analfabetyzm Nieumiejętność czytania i pisania części populacji powyżej 15 roku życia. Walka z analfabetyzmem. Likwidacja analfabetyzmu. Analfabetyzm funkcjonalny : nieumiejętność praktycznego zastosowania czytania i pisania w codziennym życiu. andragogika (gr. anadros, dorosły) Pedagogika dorosłych. anglista Specjalista w zakresie filologii angielskiej. anglistyka Filologia angielska. antypedagogika Nurt pedagogiki XX w. Odrzucający autorytet formalny wychowawcy na rzecz partnerskich stosunków z wychowankiem. apel (W szkole) Spotkanie organizacyjno-informacyjne dyrektora z wszystkimi uczniami. arabistyka Filologia arabska. arkusz Arkusz ocen : druk, w którym zapisuje się wszystkie oceny semestralne i roczne ucznia; najważniejszy oficjalny dokument kariery szkolnej. asystent Stanowisko najniższe w hierarchii pracowników naukowych; także osoba na tym stanowisku. asystent, -ka Współpracownik naukowca pomagający mu w przygotowaniu i prowadzeniu badań audytorium 1 Sala wykładowa lub konferencyjna. 2 Ogół słuchaczy, odbiorców. aula Sala reprezentacyjna wyższej uczelni. baby-sitter [bejbi siter] Osoba wynajmowana do opieki nad dziećmi na czas krótkiej nieobecności rodziców. bakalaureat hist (W średniowieczu) Stopień naukowy zdobywany po ukończeniu uniwersytetu. bakałarz 1 hist Osoba z bakalaureatem. 2 przest Nauczyciel. bałtystyka Filologia bałtyjskiej grupy językowej. belfer pot, ujemn Nauczyciel. biblioteka Placówka oświatowa zajmująca się udostępnianiem i wypożyczaniem książek i czasopism. Biblioteka szkolna, gminna. Biblioteka Narodowa. bibliotekarstwo 1 Zawód bibliotekarza. 2 Dział bibliotekoznawstwa, bada organizację i funkcjonowanie bibliotek. bibliotekarz, -arka Pracownik biblioteki. bibliotekoznawstwo Nauka zajmująca się teorią i historią bibliotekarstwa. biblista Specjalista w zakresie biblistyki. biblistyka Nauka zajmująca się badaniem Biblii. biret Nakrycie głowy profesora, sędziego, duchownego noszone jako oznaka godności. bohemista -ka Specjalista w zakresie filologii czeskiej. bohemistyka (łac. Bohemia, Czechy) Filologia czeska. bona daw Opiekunka do dzieci. Braille'a alfabet Alfabet dla niewidomych, w którym literom odpowiadają kombinacje wypukłych punktów. brajl lub Braille pot Alfabet *Braille'a. Pisać brajlem (Braillem). bronić-obronić Odpowiadać podczas egzaminu na pytania związane z pracą dysertacyjną lub podsumowującą edukację Bronić magisterium. bryk pot ujemn Książka ze streszczeniami lektur, gotowymi wypracowaniami itp., którą uczniowie wykorzystują zamiast samodzielnej pracy. buda pot ujemn Szkoła. bursa Placówka opiekuńcza dla młodzieży uczącej się poza miejscem zamieszkania, w odróżnieniu od internatu nienależąca do określonego zespołu szkół. burza Burza mózgów: metoda rozwiązywania problemów, polega na swobodnej, twórczej dyskusji dużego zespołu osób, które zgłaszają dowolne propozycje rozwiązania problemu. byk pot Błąd, nietakt. Narobić byków w dyktandzie. Strzelić byka w towarzystwie. celujący Stopień szkolny, któremu odpowiada ocena cyfrowa 6; otrzymuje go uczeń który w swej pracy wykracza poza program szkoły. chorągiew Jednostka terytorialna w ZHP, obejmuje jedno województwo. college [koledż, koleż] (łac. collegium, związek) Szkoła, w Anglii i we Francji średnia, w USA wyższa. cykl Cykl kształcenia: okres nauczania uniwersyteckiego (cykl licencjacki obejmuje pierwsze 3 lata studiów, magisterski kolejne 2 lata). czesne Opłata za naukę w szkole, na uczelni. członek Członek korespondent: członek PAN, który ma mniejsze uprawnienia od członka rzeczywistego (nie może zostać prezesem PAN). czwóra pot Czwórka, stopień *dobry. czwórka Stopień szkolny, *dobry. czytelnictwo Poziom powszechności czytania słowa drukowanego w danej populacji lub regionie. Czytelnictwo spada. ćwiczenie 1 Powtarzanie określonej czynności w celu uzyskania jak najwyższej wprawy. 2 Zadanie szkolne ustne lub pisemne do wykonania w klasie lub w domu. 3 (tylko lm) pot Książka uzupełniająca dla ucznia, zawiera zadania i miejsce na ich wykonanie. 4 (tylko lm) Zajęcia na wyższej uczelni, obowiązkowe, mają charakter praktyczny lub konwersatoryjny. dobry Bardzo dobry: Stopień szkolny, któremu odpowiada ocena cyfrowa 5; otrzymuje go uczeń który w całości opanował wymagania programowe. dobry Stopień szkolny, któremu odpowiada ocena cyfrowa 4; otrzymuje go uczeń który w swej pracy realizuje ok. 75 % wymagań programowych. docent Stanowisko naukowe, niższe od profesora nadzwyczajnego, wyższe od adiunkta; przyznawane osobom ze stopniem doktora habilitowanego. (Zlikwidowane 1990 z pozostawieniem dotychczasowych docentów na ich stanowiskach). docentura Stopień godność docenta. dojrzałość Dojrzałość szkolna: stopień rozwoju dziecka pozwalający mu na podjęcie nauki w szkole. dokształcanie Uzupełnianie wiedzy, najczęściej przez osoby dorosłe. doktor Stopień naukowy niższy od doktora habilitowanego; także osoba z tym stopniem. doktorancki Który dotyczy doktoranta. Studia doktoranckie. doktorant Osoba, która ma otwarty przewód doktorski. doktorat Doktorat honoris causa [honoris kałza]: stopień naukowy przyznawany bez przewodu doktorskiego osobom zasłużonym. doktorat Egzamin na stopień naukowy doktora; także ten stopień doktorski Który dotyczy doktoratu. Przewód doktorski. doktoryzować się Zdobywać-zdobyć stopień naukowy doktora. dom Dom dziecka: placówka opiekuńcza zajmująca się wychowaniem sierot i dzieci zaniedbanych przez rodziców. Dom studencki : hotel dla studentów studiujących poza miejscem zamieszkania. Rodzinny dom dziecka : dom dziecka prowadzony przez małżeństwo, które wychowuje własne dzieci i kilkoro wychowanków. dopuszczający Stopień szkolny, najniższy z pozytywnych, odpowiada mu ocena cyfrowa 2; otrzymuje go uczeń który opanował wymagania programowe w stopniu minimalnym. dopuszczenie Zgoda na zdawanie egzaminu przez studenta. dopuścić Dopuścić do egzaminu: stwierdzić iż student spełnił określone wymogi i może zdawać egzamin. doradca Doradca metodyczny: Metodyk. doskonalenie Doskonalenie zawodowe: kształcenie dorosłych w celu pogłębienia ich wiedzy i umiejętności zawodowych. dostateczny Stopień szkolny, środkowy w skali ocen, odpowiada mu ocena cyfrowa 3; otrzymuje go uczeń który opanował wymagania programowe w stopniu nieco lepszym niż minimalny. doświadczenie Ćwiczenie polegające na wywołaniu jakiegoś zjawiska w celu jego zbadania. drama Metoda pedagogiczno-dydaktyczna, wykorzystuje techniki pantomimiczno-teatralne (żywa rzeźba, wchodzenie w rolę improwizacja) w szkolnej analizie utworu literackiego i wychowaniu dla sztuki. drugoroczność Zjawisko powtarzania klasy. druh, druhna Harcerz, harcerka. drużyna Podstawowa jednostka organizacyjna w harcerstwie. drużynowy, -a Harcerz, harcerka kierujący drużyną dwója pot Dwójka, stopień *dopuszczający. dwójka Stopień szkolny, *dopuszczający. dydaktyczny Który ma związek z dydaktyką nauczaniem. dydaktyk, czka Osoba zajmująca się nauczaniem; także specjalista w zakresie teorii nauczania. dydaktyka (gr. didáskein, uczyć) Nauka zajmująca się procesem nauczania-uczenia się dyktando Ćwiczenie ortograficzne, pisanie ze słuchu tekstu dyktowanego przez nauczyciela. dyplom Dokument wydawany przez placówkę oświatową dorosłych potwierdzający zdobycie określonych kwalifikacji. Dyplom magistra. Dyplom czeladnika. dyplomowany Który otrzymał dyplom. dyplomowy Który jest związany z dyplomem. Praca dyplomowa. Rok dyplomowy. Format dyplomowy. dyscyplina 1 daw Bat, którym wymierzano kary uczniom. 2 Dziedzina wiedzy, nauczania. dysertacja (łac. dissertatio, wykład) 1 Praca naukowa pisana w celu uzyskania stopnia naukowego. Dysertacja doktorska. 2 iron Praca naukowa, zawiła i niezrozumiała. dysgrafia Zaburzenie rozwojowe, trudności w kształtnym pisaniu. dysleksja Zaburzenie rozwojowe, trudności w czytaniu w zakresie tempa i techniki czytania oraz zrozumienia treści. dysortografia Zaburzenie rozwojowe, niemożność ortograficznego pisania mimo znajomości reguł ortograficznych. dziekan Przełożony wydziału szkoły wyższej. Dziekan chemii. dziekanat Biuro dziekana. dziekanka pot Urlop dziekański. dziekański Który dotyczy, jest przyznany przez dziekana. Zespół dziekański. Dzień dziekański. dzienniczek Zeszyt przeznaczony na korespondencję nauczyciela z rodzicami ucznia. dziennik Druk urzędowy w formie książki, w której nauczyciel zapisuje tematy lekcji, nieobecności oraz oceny uczniów. dzienny W którym zajęcia odbywają się od rana do wczesnego popołudnia. Studia dzienne. Szkoła dzienna. dzień Dzień otwarty: dzień w którym a instytucja na ogół zamknięta jest otwarta dla zwiedzających. Dzień otwarty Polskiego Radia. b Nauczyciele w szkole są zobowiązani w określonych godzinach być do dyspozycji rodziców uczniów. dzwonek (W szkole) Dźwięk oznajmiający koniec lub początek godziny lekcyjnej. edukacja 1 Kształcenie, wychowywanie kogoś Edukacja w szkole. Edukacja permanentna : Kształcenie ustawiczne. 2 Ogół instytucji zajmujących się organizacją i prowadzeniem procesu nauczania oraz nadzorem pedagogicznym. Resort edukacji. ENCYKL w Polsce system edukacji składa się z nieobowiązkowego przedszkola zakończonego obowiązkową zerówką Obowiązkowych sześcioletniej szkoły podstawowej i trzyletniego gimnazjum, po którym następuje zasadnicza szkoła zawodowa lub szkoła średnia kończąca się maturą (liceum, technikum), dającą prawo wstępu na studia wyższe. edukacyjny Który dotyczy edukacji. Bon edukacyjny. edukować-wyedukować Uczyć (często w znaczeniu iron ). OHP to raj dla wyedukowanej seksualnie młodzieży. cz zwr Edukowałem się na ulicy. egzamin Sprawdzian wiadomości lub umiejętności z danego przedmiotu przeprowadzany na koniec nauki. Egzamin z historii, śpiewu. Egzamin na prawo jazdy. Egzamin dojrzałości : Matura. Egzamin gimnazjalny : egzamin podsumowujący wiedzę i umiejętności zdobyte podczas nauki w gimnazjum. (Składał się z części humanistycznej i ścisłej). Egzamin poprawkowy : a Egzamin zdawany pod koniec wakacji przez ucznia, który z jednego przedmiotu nie uzyskał promocji do następnej klasy. b Egzamin zdawany przez studenta, który nie zdał go za pierwszym razem. egzaminator, -ka Osoba przeprowadzająca egzamin. ekstern lub eksternista Uczeń student, który zdobywa kolejny szczebel edukacji, zdając egzamin komisyjny, bez obowiązku uczęszczania na zajęcia. Zrobiła maturę jako ekstern. eksternista > Ekstern. e-learning [e-lerning] Nauka przez Internet. elementarz Podręcznik do nauki czytania, skorelowany z ćwiczeniami do nauki pisania. ewaluacja (fr. évaluation, ocena) Badanie jakości procesu nauczania. fakultatywny (łac. facultas, pozwolenie) Który nie jest obowiązkowy. Szkolne zajęcia fakultatywne. fakultet 1 Wydział wyższej uczelni. 2 Zajęcia dodatkowe, nieobowiązkowe w szkole lub na uczelni. ferie Przerwa ustawowa w zajęciach szkolnych lub akademickich po zakończeniu i semestru lub roku. (Ferie zimowe trwają dwa tygodnie, ferie letnie dwa miesiące). formować książk Kształtować czyjś światopogląd, charakter. freblówka (od nazwiska F. Froebla) daw pot Przedszkole. gegra (W żargonie uczniowskim) Geografia. germanista, -ka Specjalista w zakresie filologii niemieckiej. germanistyka Filologia niemiecka. germanizacja 1 Narzucanie komuś kultury niemieckiej. 2 hist Zespół działań władz pruskich, a następnie niemieckich, zmierzających w XIX w. do wynarodowienia Polaków. gimbus Autobus szkolny dowożący dzieci do gimnazjum (określenie po raz pierwszy użyte 1998). gimnastyka przest Zajęcia wychowania fizycznego. gimnazjalista, -ka Uczeń gimnazjum. gimnazjalny Który dotyczy gimnazjum. Egzamin gimnazjalny. gimnazjum Szkoła ogólnokształcąca różnego typu, w pol. systemie edukacyjnym (od 1999) znajdująca się pomiędzy szkołą podstawową a liceum. glottodydaktyka Nauka zajmująca się procesem nauczania języków obcych. głoskować-wygłoskować (W nauczaniu początkowym) Czytać wymawiając kolejne głoski wyrazu. godzina Godzina wychowawcza: godzina w planie organizacyjnym szkoły przyznana wychowawcy klasy na omawianie problemów wychowawczych. grant Dotacja na działalność naukową dydaktyczną lub wychowawczą przyznawana na określony czas przez różnorodne instytucje krajowe i zagraniczne. grono Grono pedagogiczne: ogół nauczycieli i wychowawców w szkole. guwerner, -nantka (fr. gouverner, rządzić przest Nauczyciel prywatny zajmujący się edukacją dzieci z zamożnych rodzin. habilitacja Postępowanie mające na celu nadanie stopnia doktora habilitowanego, składa się z obrony rozprawy habilitacyjnej i kolokwium habilitacyjnego. habilitant, -ka Pracownik naukowy, który robi habilitację habilitować się Robić habilitację habilitowany Który zrobił habilitację Doktor habilitowany. harcerski Który dotyczy harcerstwa. Przyrzeczenie harcerskie. harcerstwo Ruch wychowawczy zmierzający do moralnego i obywatelskiego wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych. (Założony 1908 przez R. Baden-Powella, dzieli się na wiele różnorodnych organizacji, największe w Polsce to *ZHP i ZHR). harcerz, -rka Członek harcerstwa, dziecko powyżej 10 roku życia lub dorosły. harcówka Sala na zbiórki harcerskie. hebraistyka Filologia języka hebrajskiego honoris causa > Doktorat honoris causa. hospitacja Obserwacja zajęć prowadzonych przez nauczyciela w celu a kontroli jego pracy przez władze szkoły, b zdobywania doświadczeń przez studentów. hospitować Obserwować zajęcia pedagogiczne. hufiec Jednostka organizacyjna harcerstwa, skupia kilkanaście - kilkadziesiąt szczepów. humanista, -ka Osoba specjalizująca się lub zamiłowana w humanistyce. humanistyka Ogół nauk zajmujących się wytworami człowieka, takimi jak literatura, język, sztuka (w przeciwieństwie do nauk ścisłych). hungarysta, -ka Specjalista w zakresie filologii węgierskiej. hungarystyka (łac. Hungaria, Węgry) Filologia węgierska. iberystyka Filologia hiszpańska i portugalska. immatrykulacja (łac. matricula, rejestr) Wpisanie studenta na listę studiujących; także uroczystość rozpoczęcia zajęć przez nowo przyjętych studentów. immatrykulować Wpisać w poczet studentów. indeks Książeczka, w której wpisane są wszystkie zaliczenia i stopnie studenta, dokumentuje przebieg jego nauki. indolog Specjalista w zakresie języków i kultury Indii. indologia Filologia indyjska. indywidualny Który dotyczy jednej osoby; jednostkowy. Indywidualny tok studiów. instytut Placówka zajmująca się prowadzeniem badań naukowych i dydaktyką Instytut Fizyki Doświadczalnej UW. interdyscyplinarny książk Który łączy w sobie kilka dziedzin wiedzy. internat Placówka przyszkolna, w której mieszkają uczniowie uczący się poza miejscem stałego zamieszkania. iranistyka Filologia języka perskiego. italianistyka Filologia włoska. jamboree [dżembori] Zlot międzynarodowy harcerzy, skautów. japonistyka Filologia japońska. jedynka Stopień szkolny *niedostateczny. Jędrzejewicza reforma Reforma oświaty przeprowadzona 1932 przez ministra J. Jędrzejewicza (1885-1951), utrzymywała siedmioletni obowiązek szkolny, ale przez wprowadzenie szkół powszechnych cztero-, sześcio- i siedmioklasowych sankcjonowała nierówności w dostępie do oświaty. język Język migowy: język, którym porozumiewają się osoby niesłyszące, składa się ze znaków odpowiadających poszczególnym literom alfabetu i całym wyrazom. Język polski : przedmiot szkolny obejmujący kształcenie literackie, językowe i kulturalne. juwenalia (łac. iuvenalis, młodzieńczy) Obyczaj studencki, obchody dni studenta połączone z symbolicznym przejęciem władzy w mieście. kampus Teren wyższej uczelni, na którym znajdują się budynki dydaktyczne i domy studenckie. kartkówka Sprawdzian pisemny, krótki, niezapowiedziany, zazwyczaj z materiału ostatnich 3 lekcji. katecheta Nauczyciel religii (świecki lub duchowny). katecheza Nauka religii. katedra 1 Stół wykładowcy umieszczony na podwyższeniu; także to podwyższenie. Zasiadł za katedrą Stanął na katedrze. 2 Jednostka organizacyjna w ramach wydziału szkoły wyższej. Katedra kultury języka. klasa 1 Każdy z poziomów kształcenia w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. 2 Jedna z grup uczniów w szkole, uczących się na tym samym poziomie nauczania. Klasa Id. 3 Sala lekcyjna. 4 Sekcja w szkole artystycznej. Klasa gitary. klasówka Sprawdzian pisemny, godzinny lub dłuższy, zapowiedziany z wyprzedzeniem, obejmujący materiał działu. klasyczny Który zawiera nauczanie języka i literatury łacińskiej oraz greckiej. Klasa klasyczna. klasyfikacja Ocenianie uczniów na koniec semestru lub roku. kleryk Student seminarium duchownego. SYN Alumn. kocówa Samosąd w formie zbiorowego pobicia osoby śpiącej, której głowę zawija się w koc; spotykany w subkulturze koszarowej, internatowej, kolonijnej. koedukacja Wspólne pobieranie nauki przez dziewczęta i chłopców. kolega/ koleżanka Współtowarzysz nauki, pracy, zabawy. kolegium 1 hist (W XVI-XVIII w.) Szkoła średnia prowadzona przez zakonników. Kolegium jezuitów w Krakowie. 2 Szkoła wyższa zawodowa dla nauczycieli. kolokwium 1 Sprawdzian, ustny lub pisemny na wyższej uczelni. 2 Sesja naukowa międzyuczelniana lub międzynarodowa. kolonia 1 Grupa dzieci korzystających ze zorganizowanego letniego wypoczynku. 1 (tylko ml) Forma zorganizowanego letniego wypoczynku dzieci. koło Koło zainteresowań grupa uczniów szkoły podstawowej lub średniej, która pogłębia swoją wiedzę i zainteresowania pod kierunkiem nauczyciela. komisja Grupa osób, do której należy wykonanie jakiegoś zadania. Komisja egzaminacyjna. komitet Komitet rodzicielski: pot Rada rodziców. komplet (częściej lm) daw Lekcja w ramach tajnego nauczania w okresie zaborów i II wojny światowej. konkurs Konkurs przedmiotowy: nazwa oficjalna olimpiady dla uczniów gimnazjów. Konkurs świadectw : nabór kandydatów do szkoły ponadpodstawowej lub wyższej na zasadzie porównania świadectw ukończenia poprzedniej szkoły. konserwatorium Wyższa szkoła muzyczna. konwersatorium 1 Zajęcia na wyższej uczelni, mające podobnie jak ćwiczenia charakter rozmowy prowadzącego ze studentami, ale nieobowiązkowe. 2 Sesja naukowa na określony temat. konwikt 1 hist Internat prowadzony w XVII-XVII w. przy szkole średniej. Konwikt jezuitów 2 rel Internat dla słuchaczy seminarium duchownego lub księży-studentów. kończyć-skończyć Być w ostatniej klasie, być absolwentem jakiejś szkoły. Kończyć liceum. Skończyć technikum. korepetycje (łac. repetitio, powtarzanie) Lekcje prywatne. korepetytor Osoba udzielająca prywatnych lekcji, zwłaszcza uczniom. korespondencyjny (O kursie, studiach) w którym uczeń porozumiewa się z nauczycielem drogą listowną (mailową) koza daw Kara polegająca na zostawieniu ucznia po lekcjach w zamkniętym pomieszczeniu. kółko Kółko zainteresowań > Koło zainteresowań kształcenie Nauczanie. Kształcenie ustawiczne : proces ciągłego rozwijania wiedzy i podwyższania kwalifikacji jednostki, trwający przez całe jej życie. Kształcenie zintegrowane : forma nauczania początkowego obowiązująca w Polsce od 1999, charakteryzuje się brakiem podziału na przedmioty nauczania. kształcić książk Uczyć kuć 1 pot Uczyć się dużo, intensywnie. SYN Ryć 2 pot, ujemn Uczyć się bez zrozumienia, na pamięć. kujon pot, ujemn Uczeń przesadnie pilny, ambitny, który często uczy się na pamięć. kurs Cykl zajęć z jakiegoś przedmiotu, specjalności. Kurs angielskiego. Kurs komputerowy. Kurs przygotowawczy z matematyki. kursant, -ka pot Uczestnik kursu. laborant Pracownik laboratorium. laboratorium Laboratorium językowe: pomieszczenie wyposażone w odpowiedni sprzęt (magnetofon, stanowiska ze słuchawkami), pozwalający słuchaczom na ćwiczenie wymowy. laicki Który kieruje się zasadami świeckimi; niewyznaniowy. Szkoła laicka. lato Lato w mieście: zajęcia sportowe i kulturalne zorganizowane do uczniów pozostających podczas wakacji w mieście. lekcja 1 Zajęcia szkolne trwające na ogół 45 minut. 2 Materiał który nauczyciel zadaje do domu. Odrabiać lekcje. lektor, -ka Nauczyciel języka obcego. lektorat Kurs języka obcego na studiach. lektura Tekst literacki, którego znajomość jest obowiązkowa dla uczniów. licealista, -tka Uczeń liceum. licealny Który dotyczy liceum, licealistów. licencja Zezwolenie wydawane przez państwo na wykonywanie określonych czynności; także dokument zawierający takie pozwolenie. Stracić licencję Licencja pilota. licencjat 1 Studia zawodowe półwyższe, na ogół trzyletnie; także tytuł absolwenta takich studiów. 2 Pierwszy stopień studiów wyższych magisterskich. liceum Szkoła ponadgimnazjalna, ogólnokształcąca lub ogólnozawodowa (liceum profilowane), w której nauka trwa 3 lata, a jej ukończenie pozwala przystąpić do matury. Liceum zawodowe : daw Szkoła średnia ogólnozawodowa, której ukończenie pozwalało przystąpić do matury. liczman Pomoc dydaktyczna stosowana w nauczaniu początkowym, drobne przedmioty (guziki, kasztany, patyczki) służące do nauki liczenia. lilijka Znak międzynarodowy harcerzy o kształcie wzorowanym na igle magnetycznej kompasu. literować-przeliterować 1 Wymawiać trudne słowo litera po literze. 2 Czytać nieudolnie, każdą literę osobno. lituanista Specjalista w zakresie filologii litewskiej. lituanistyka (łac. Lithuania, Litwa) Filologia litewska. magister Tytuł absolwenta szkoły wyższej; także osoba posiadająca ten tytuł magisterium Egzamin magisterski; stopień magistra. magistrant, -ka Student, który uczęszcza na seminarium magisterskie. magnificencja (łac. magnificentia, wspaniałość) Jego Magnificencja : Tytuł honorowy przysługujący rektorom wyższych uczelni; także rektor. matma (W żargonie uczniowskim) Matematyka. matura 1 Egzamin kończący naukę w liceum lub technikum uprawniający do zdawania egzaminu na studia wyższe. 2 świadectwo zdania tego egzaminu. SYN świadectwo dojrzałości. maturzysta, -ka Uczeń który szykuje się do matury, zdaje lub właśnie zdał maturę Kalendarz maturzysty. Maturzyści czekali na wynik egzaminu. Tegoroczny maturzysta poszukuje pracy. mediewistyka Specjalizacja naukowa wielu nauk humanistycznych, zajmująca się badaniem średniowiecza. mentorstwo 1 przest Opieka, zadania mentora. 2 ujemn Pouczanie połączone z poczuciem intelektualnej wyższości. Nieznośne mentorstwo polityków. metanauka Nauka o nauce jako narzędziu poznania. metoda Metoda ośrodków zainteresowań: metoda nauczania alternatywnego zrywająca z podziałem na przedmioty i koncentrująca materiał nauczania wokół dużych bloków tematycznych bliskich doświadczeniom dziecka. metodolog Specjalista w zakresie metodologii. metodologia Nauka o metodach badań naukowych. metodyk, -czka 1 Specjalista w zakresie nauczania. 2 Osoba zatrudniona do merytorycznej i dydaktycznej pomocy nauczycielom. metodyka Nauka o metodach nauczania określonego przedmiotu. mierny Stopień szkolny, któremu odpowiadała ocena cyfrowa 2, funkcjonował w polskiej szkole w latach 1990-1998. mnemotechnika (gr. mnemos, pamięć) Technika zapamiętywania, stosuje różnorodne metody (rymowanki, wyliczanki, skojarzenia, ciągi słowne i liczbowe). monograficzny Który jest poświęcony jednemu zagadnieniu. Wykład monograficzny. moralistyka 1 Pouczanie. Autor wystrzega się taniej moralistyki. 2 System głoszonych poglądów etycznych charakterystyczny dla danej osoby, grupy, epoki. Moralistyka I. Krasickiego. Moralistyka katolicka, średniowieczna. nauczanie Przekazywanie wiedzy, ćwiczenie nowych umiejętności; kształcenie. Nauczanie szkolne, akademickie. Nauczanie całościowe : koncepcja dydaktyczna przeciwstawiająca się kształceniu przedmiotowemu, postulująca integrację materiału nauczania wokół tematów bliskich percepcji dziecka. (Wywarła znaczny wpływ na reformę edukacji w Polsce w 1999). Nauczanie indywidualne : forma pracy z uczniem chorym lub mającym trudności w nauce. Nauczanie początkowe : etap kształcenia, który obejmuje ostatni rok przedszkola i pierwsze trzy lata szkoły podstawowej. Tajne nauczanie : edukacja polskiej młodzieży prowadzona w latach zaborów i podczas II wojny światowej. nauczyciel, -ka Osoba, która przekazuje wiedzę i/ lub umiejętności z zakresu jakiegoś przedmiotu, specjalizacji. Nauczyciel angielskiego, fizyki. Nauczyciel pływania. Nauczyciel gry na pianinie. nauczycielstwo 1 Zawód, powołanie nauczyciela. 2 Ogół nauczycieli. naukowiec Osoba zajmująca się działalnością naukową naukoznawstwo Dziedzina naukowa, zajmuje się historią-teorią-socjologią-psychologią-organizacją nauki rozumianej jako rozwój ludzkiej wiedzy. neofilologia Filologia języków nowożytnych (w przeciwieństwie do filologii klasycznej). neografia Nauka o ręcznym piśmie nowożytnym (w odróżnieniu od paleografii). Neografia gotycka. niderlandystyka (Niderlandy, hist. nazwa Holandii) Filologia holenderska. niedostateczny Stopień szkolny, najgorszy w skali ocen, równoznaczny z niezaliczeniem pracy, semestru lub roku nauki. nostryfikacja Procedura uznawania obcych dyplomów i stopni naukowych za równorzędne krajowym; również wynik tej procedury. oblać pot Nie zdać egzaminu, kolokwium. pot Oblać kogoś postawić mu na egzaminie ocenę niedostateczną obowiązek Obowiązek szkolny : przymus pobierania nauki narzucany przez państwo dzieciom w określonym wieku z równoczesnym zobowiązaniem opiekunów do jego przest rzegania. ENCYKL w Polsce obowiązek szkolny wprowadzono 1825 w zaborze pruskim, a 1873 w Galicji; po odzyskaniu niepodległości objęto nim (w wymiarze 7 lat) wszystkie dzieci (1919), natomiast władze komunistyczne określiły (1956) jako obowiązkowe ukończenie siedmioletniej szkoły podstawowej i naukę do 16. roku życia, a 1961 okresy te przedłużyły o rok. Obecnie, od 2004, obowiązek szkolny obejmuje dzieci w wieku 6-18 lat i łączy się z wymogiem ukończenia gimnazjum. obrona Egzamin kończący etap edukacji, polegający na odpowiadaniu na pytania związane z przedstawioną pracą Obrona dyplomu, magisterium, doktoratu. obronić > bronić ocena Określenie jakości pracy, wiedzy i umiejętności ucznia lub studenta wyrażone umownym stopniem. (W Polsce obowiązuje na studiach skala ocen od 2 do 5, w szkole od 1 do 6, a w nauczaniu początkowym ocena opisowa). oceniać > Ocenić ocenić-oceniać Postawić stopień Ocenić wypracowanie. ochronka daw Dom dziecka. odesłać-odsyłać Odesłać do poprawki: kazać studentowi ponownie przystąpić do egzaminu, nie wstawiwszy mu oceny do indeksu. odklepać-odklepywać 1 Recytować coś z pamięci bez rozumienia treści. Odklepać pacierz. 2 pot Robić coś byle jak. Odklepał obowiązki i poszedł do domu. odklepywać > odklepać odpytać-odpytywać 1 Sprawdzić ustnie wiadomości ucznia. Odpytał ją z treści lektury. 2 żart Pytać dociekliwie. Dziennikarze długo odpytywali ministra. odpytywać > odpytać odrabiać-odrobić 1 Zlikwidować braki, różnice, zaległości. Legia odrabia straty do lidera. 2 Robić zadane lekcje pisemne. 3 Odpracować nieobecność w pracy lub na zajęciach. Jutro odrabiamy wolną sobotę. odrobić > odrabiać odsyłać > odesłać oduczać > oduczyć oduczyć-oduczać Zmienić czyjeś nabyte przyzwyczajenia, złe nawyki, skłonności. Już ja cię oduczę kląć! oduczyć-oduczać się 1 Zwalczyć swoje złe nawyki. Oduczyć się palenia. 2 Stracić umiejętność, którą się posiadało. Kompletnie oduczyłem się pisania ręcznego. ogólniak pot Liceum ogólnokształcące. ogólnokształcący Który daje wykształcenie ogólne. Szkolnictwo ogólnokształcące. Przedmioty ogólnokształcące. ogród Ogród jordanowski: ogród dla dzieci, wg pomysłu H. Jordana połączony z placem zabaw ruchowych. okienko Czas wolny w rozkładzie zajęć studenta lub wykładowcy. olimpiada Konkurs międzyszkolny, kilkuetapowy, przeprowadzany co roku dla uczniów szkół średnich na temat jakiejś dziedziny wiedzy. Olimpiada matematyczna opiekun Osoba opiekująca się grupą uczniów, studentów. Opiekun roku. Opiekun koła teatralnego. opiekunka Osoba zajmująca się dziećmi; niania. opracować-opracowywać Zanalizować dokładnie temat i przedstawić go ustnie lub pisemnie. orientacja Orientacja zawodowa: działalność edukacyjna, której celem jest pomoc uczniom w planowaniu kariery zawodowej, zwłaszcza w momencie kończenia gimnazjum. oświata 1 Stan upowszechnienia wiedzy w społeczeństwie. 2 Edukacja 2. oświatowy Który jest związany z oświatą przyczyna się do rozwoju oświaty. Placówka oświatowa. Wydawnictwo oświatowe. otrzęsiny Zwyczaj polegający na poddawaniu różnym próbom uczniów pierwszej klasy liceum lub studentów pierwszego roku studiów przez ich starszych kolegów. pała (W gwarze uczniowskiej) Ocena niedostateczna. papier pot Dokument. pauza Przerwa szkolna. pedagog 1 Nauczyciel, wychowawca. 2 Osoba zajmująca się teorią pedagogiki. pedagog Pedagog szkolny: osoba zatrudniona w szkole do pracy wychowawczej z uczniami trudnymi. pedagogia Nauczanie praktyczne (w odróżnieniu od pedagogiki jako teorii). pedagogika Nauka zajmująca się teorią wychowania i kształcenia. Pedagogika reformy : ruch odnowy pedagogiki z 1. poł XX w., krytykował autorytaryzm i rygoryzm szkoły. Pedagogika specjalna : dział pedagogiki zajmujący się problemami edukacji i wychowania dzieci niepełnosprawnych. pedagogizacja Upowszechnianie wiedzy pedagogicznej. Pedagogizacja rodziców. pedagogizować Upowszechniać wiedzę pedagogiczną pensja daw Szkoła średnia dla panien z bogatych domów; także ogół uczennic tej szkoły. pensum Liczba godzin zajęć dydaktycznych nauczyciela, wykładowcy. periodyzacja Podział przeszłość na epoki, okresy. Periodyzacja dziejów ziemi, literatury romantyzmu, II wojny światowej. piątka pot Stopień szkolny, bardzo *dobra. piątkowy Który ma same piątki w szkole. Piątkowy uczeń. pierwszak pot Uczeń pierwszej klasy. pierwszoklasista, -ka Uczeń pierwszej klasy. pisemny Który został zrealizowany za pomocą pisma (w przeciwieństwie do ustnego). Egzamin, sprawdzian pisemny. placówka Placówka oświatowa: każda instytucja, która prowadzi działalność dydaktyczną (szkoła, biblioteka, świetlica itp.). podpowiedzieć-podpowiadać Powiedzieć odpowiadającemu właściwą odpowiedź szeptem. podręcznik Książka przeznaczona do nauki określonego przedmiotu, zawiera wiadomości i ćwiczenia zgodne z programem nauczania na danym poziomie. Podręcznik szkolny, akademicki. podręcznikowy 1 Który dotyczy podręczników, ma charakter podręcznika. Wydawnictwa podręcznikowe. Podręcznikowa baza internetowa. 2 Który jest modelowy, wzorcowy. Kościół św. Jacka, podręcznikowy przykład neoromanizmu. podstawa Podstawa programowa: zakres wiedzy i umiejętności określony ustawowo, który muszą opanować wszyscy uczniowie w Polsce. podstawówka pot Szkoła podstawowa. podszkolić (częściej zwr) Nauczyć kogoś się podstaw jakiejś umiejętności. Podszkolić się w śpiewaniu, w angielskim, w prowadzeniu. Podszkolić język, umiejętność gry na gitarze. poduczać > poduczyć poduczyć-poduczać (częściej zwr) Zdobyć podstawy wiedzy, nauczyć się nie do końca. Poduczyć się chemii, historii, wiersza. podyplomowy Który następuje lub w którym można uczestniczyć po otrzymaniu dyplomu wyższej uczelni. Staż podyplomowy. Studia podyplomowe. pokój Pokój nauczycielski: pomieszczenie w szkole służące nauczycielom do spędzania czasu wolnego. polak (W gwarze uczniowskiej) Język polski. policealny Który jest związany ze kształceniem absolwentów liceum na poziomie średnim zawodowym. Szkoła policealna. politechnika Wyższa szkoła techniczna; także jej budynek. polonista Specjalista w zakresie filologii polskiej; także nauczyciel języka polskiego w szkole. polonistyka Filologia polska. pomaturalny pot Policealny. pomiar Pomiar dydaktyczny: przyporządkowanie za pomocą testów wiedzy i umiejętności uczniów ściśle określonym osiągnięciom programowym, ma charakter systemowy (w odróżnieniu od doraźnego oceniania). pomoc Pomoce dydaktyczne: każdy przedmiot, urządzenie, które wspomagają proces nauczania. poprawa Usuwanie błędów, uzupełnianie braków. Poprawa pracy klasowej. poprawczak pot Zakład poprawczy. poprawić-poprawiać Usuwać błędy, uzupełniać braki; wykonywać dodatkowe zadania w celu uzyskania lepszych ocen. Poprawiać wypracowanie. Poprawiać oceny na koniec roku. poprawka pot Egzamin poprawkowy. popularyzować Upowszechniać coś zwłaszcza jakąś wiedzę poradnia Poradnia wychowawczo-zawodowa: placówka oświatowa udzielająca uczniom i rodzicom pomocy sprawach dydaktycznych, w których szkoła okazuje się bezradna. powtórka pot Powtórzenie. powtórzenie Przypomnienie materiału przed egzaminem, klasówką powtórzyć-powtarzać Przypomnieć sobie materiał w celu lepszego zapamiętania. pozalekcyjny Który odbywa się po lekcjach lub przed nimi. Zajęcia pozalekcyjne. pozaszkolny Który nie odbywa się w ramach zajęć szkolnych, ale je uzupełnia. Zajęcia pozaszkolne. poziom Poziom wiedzy: ilość wiedzy i umiejętności ucznia oceniany w odniesieniu do wymagań programowych. półanalfabeta, -ka Osoba, która bardzo słabo opanowała umiejętność czytania i/ lub pisania. półrocze (W szkole) Zakończenie i semestru. praca 1 Pisemne ćwiczenie ucznia, studenta. Sprawdzić prace. 2 Badania w jakiejś dziedzinie wiedzy. Opublikować pracę. 3 Rozprawa lub zadanie praktyczne wykonywane w celu uzyskania stopnia naukowego, ukończenia szkoły, kursu. Praca dyplomowa, magisterska, doktorska. Praca domowa: ćwiczenie szkolne ustne lub pisemne zadane uczniom do wykonania w domu. Praca klasowa: klasówka. pracownia Sala, w której odbywają się ćwiczenia praktyczne. Pracownia chemiczna. praktyka Szkolenie ucznia lub studenta polegające na praktycznej nauce zawodu. Praktyki nauczycielskie. praktykant, -ka Osoba odbywająca praktyki. preceptor przest Nauczyciel. prodziekan Zastępca dziekana. profesor 1 Zwyczajowy tytuł nauczyciela liceum, technikum. 2 Tytuł naukowy nadawany osobom posiadającym stopień doktora habilitowanego; także osoba posiadająca ten tytuł profesorski Który dotyczy profesora, składa się z profesorów. Tytuł profesorski. Grono profesorskie. profesura Godność, stanowisko profesora. program Zakres wiedzy i umiejętności koniecznych do uzyskania przez uczniów lub studentów w trakcie nauki. Program autorski. promotor Opiekun naukowy magistranta lub doktoranta. propedeutyka Podstawy jakiejś wiedzy, wprowadzenie. Propedeutyka filozofii, pediatrii. prorektor Zastępca rektora. proseminarium Zajęcia na wyższej uczelni, wstęp do seminarium magisterskiego. próbny (O egzaminie) Który poprzedza właściwy egzamin i stanowi przygotowanie do niego. prymus (łac. primus, pierwszy) Uczeń najlepszy w klasie. przedmiot Dziedzina nauki wykładana w szkole lub na uczelni. przedszkolak Dziecko w wieku 3-7 lat chodzące do przedszkola. przedszkolanka Wychowawczyni w przedszkolu. przedszkole Placówka (nieobowiązkowa) opieki nad dziećmi w wieku 3-7 lat. (Ostatni rok przedszkola to zerówka, początek nauczania). przedszkolny Który jest związany z przedszkolem. Edukacja przedszkolna. Wiek przedszkolny. przeegzaminować 1 Przeprowadzić egzamin, sprawdzian ustny w szkole lub na uczelni. Przeegzaminować ucznia, studentów. 2 przen Wypytać kogoś dokładnie. Przeegzaminować kandydatów na radnych. przepytać-przepytywać 1 Sprawdzić pobieżnie wiedzę uczniów za pomocą pytań 2 Zadać kilka pytań Przepytaliśmy tubylca o drogę. przerwa (W szkole) Czas wolny między lekcją zakończoną a następną SYN Pauza. przyboczny (W harcerstwie) Pomocnik drużynowego. przyjęcie Zaliczenie w poczet uczniów, studentów. przyroda Przedmiot szkolny w klasach 4-6, łączy biologię z elementami geografii, fizyki, chemii. przyrodoznawstwo 1 daw Nauka o przyrodzie, obejmowała zakres dzisiejszej biologii i elementy fizyki, chemii. 2 Specjalizacja harcerska, znajomość przyrody. przyszkolny Który znajduje się obok szkoły, działa we współpracy ze szkołą. Przyszkolny ogródek. Przyszkolne kółko teatralne. punkt Jednostka w skali służącej do oceny ćwiczenia, egzaminu. Ile potrzeba punktów, żeby się dostać quadrivium [kwadriwium] hist Stopień wyższy na wydziale sztuk wyzwolonych średniowiecznych uniwersytetów, obejmował arytmetykę geometrię muzykę i astronomię także szkoła realizująca ten program. rada Rada pedagogiczna: organ szkolny, w którego skład wchodzą wszyscy nauczyciele, zatwierdza wyniki klasyfikacji, decyduje o usunięciu ucznia ze szkoły. Rada rodziców : organ szkolny reprezentujący rodziców uczniów wobec władz szkolnych. Rada szkoły : organ szkolny, w którego skład wchodzą przedstawiciele nauczycieli, rodziców i uczniów, zajmuje się opiniowaniem pracy szkoły. reedukacja Wyrównywanie braków programowych uczniów, którzy mają trudności z nauką reedukować Prowadzić reedukację referat Opracowanie zagadnienia przedstawione ustnie podczas zajęć. rekrutacja Nabór do szkoły, na studia. rektor Osoba z tytułem profesora, stojąca na czele wyższej uczelni. rektorat Biuro rektora. rektorski Który należy do rektora, jest przyznany przez rektora. Rektorska głowa. Stypendium rektorskie. repeta pot Powtórzenie roku nauki z powodu jego niezaliczenia. repetować Powtarzać klasę SYN Zimować resocjalizacja Działalność mająca na celu przystosowanie przest ępcy do życia w społeczeństwie po odbyciu kary. rocznik Osoby, które zaczęły edukację szkolną w tym samym roku. rok Rok szkolny, akademicki: czas od rozpoczęcia zajęć do wakacji. romanista, -ka Specjalista w zakresie filologii francuskiej. romanistyka Filologia francuska. rozprawka Wypracowanie szkolne, w którym należy rozważyć jakiś problem. rozumieć Przyswajać sobie przekazywaną wiedzę On nie rozumie matematyki. rusycysta Specjalista w zakresie filologii rosyjskiej. rusycystyka Filologia rosyjska. rusyfikacja 1 Narzucanie komuś kultury rosyjskiej. 2 hist Zespół działań władz carskich zmierzających w XIX w. do wynarodowienia Polaków. ryć Bardzo pot Kuć samokształcenie Metoda zdobywania wiedzy, uczenie się bez pomocy nauczyciela. samouk Osoba, która samodzielnie zdobywa lub zdobyła wiedzę scholar (łac. schola, szkoła) Student średniowieczny. scholaryzacja > Skolaryzacja. semestr Każda z dwóch części roku szkolnego lub akademickiego, oddzielonych od siebie feriami zimowymi lub letnimi. seminarium 1 Zajęcia akademickie, na których studenci samodzielnie opracowują i przedstawiają wybrane zagadnienia, a następnie dyskutują o nich z pozostałymi słuchaczami i opiekunem. Seminarium magisterskie. 2 Konferencja naukowa łącząca referaty i dyskusje. Seminarium duchowne : wyższa szkoła kościelna kształcąca duchownych. Seminarium nauczycielskie : szkoła średnia kształcąca nauczycieli. (Termin zanikły po II wojnie światowej). seminarzysta Słuchacz seminarium duchownego. senat Organ kolegialny uczelni wyższej, jej władza ustawodawcza. sesja (Na wyższej uczelni) Okres egzaminacyjny. skandynawistyka Filologia skandynawska. skaut ang. Harcerz. skauting ang. Harcerstwo. skolaryzacja lub scholaryzacja (łac. schola, szkoła) Poziom korzystania z edukacji przez określoną grupę wiekową skoroszyt 1 Teczka z przezroczystego materiału, przeznaczona do wpinania do segregatora. 2 pot Segregator. skr ypt Podręcznik dla studentów, zazwyczaj wydany przez uczelnię słuchacz, -ka Osoba uczęszczająca na zajęcia na studiach, kursie, szkole dla dorosłych. Wolny słuchacz : osoba uczęszczająca na zajęcia na wyższej uczelni, ale nieposiadająca większości uprawnień studenta. specjalista, -ka Osoba posiadająca wiedzę oraz umiejętności w określonej dziedzinie. specjalizacja Dziedzina, którą ktoś szczególnie dobrze zna, którą się głównie zajmuje. sprawdzian Praca pisemna lub praktyczna wykonywana w klasie w celu sprawdzenia wiedzy lub umiejętności ucznia. sprawność Znaczek zuchowy lub harcerski potwierdzający posiadanie jakiejś umiejętności. Sprawność kuchcika. stancja daw Dom prywatny, w którym mieszkali uczniowie przyjezdni. stanowisko Stanowisko naukowe > Stopień naukowy. stopień Ocena. Stopień naukowy : szczebel w hierarchii naukowej. (W Polsce istnieją stopnie doktora i doktora habilitowanego. Profesor to tytuł naukowy, a asystent, adiunkt, docent, profesor zwyczajny i nadzwyczajny to stanowiska naukowe). studencki Który dotyczy studentów. Studencka zabawa. Bilet studencki. student, -ka Osoba odbywająca wyższe studia. studia Nauka na wyższej uczelni. Studia doktoranckie : studia, podczas których zdobywa się stopień doktora. Studia magisterskie : 1 Studia, na ogół pięcioletnie, których ukończenie jest równoznaczne ze zdobyciem tytułu magistra. 2 Stopień studiów wyższych, trwający dwa lata po ukończeniu licencjatu. Studia podyplomowe : studia zawodowe lub specjalistyczne, przeznaczone dla absolwentów wyższych uczelni. studiować 1. Odbywać studia wyższe. 2. Zdobywać wiedzę lub umiejętności w jakiejś dziedzinie. Studiować prawo, śpiew. stypendium Pomoc materialna dla osób kształcących się lub twórców. stypendysta Osoba, która otrzymuje stypendium. surdopedagogika (łac. surdus, głuchy) Dział pedagogiki specjalnej, zajmuje się problemami kształcenia i wychowania osób z wadami słuchu. syllabus Książka z oficjalnymi wymaganiami i przykładowymi zadaniami maturalnymi z danego przedmiotu. system System edukacji: ogół instytucji zajmujących się edukacją społeczeństwa i wzajemne związki między tymi instytucjami. szczep Jednostka organizacyjna w harcerstwie, związek kilku drużyn. szkolić-wyszkolić Czynić kogoś specjalistą w danej dziedzinie, umiejętności. szkolnictwo Ogół szkół i zagadnień związanych z ich funkcjonowaniem. szkolny Który związany jest ze szkołą. Program szkolny. szkoła 1 Instytucja publiczna lub niepubliczna zapewniająca dzieciom i młodzieży dostęp do oświaty. 2 Nauka w tej instytucji. Skończył już szkołę. 3 Ogół członków tej instytucji. Cała szkoła kibicuje maturzystom. 4 Budynek tej instytucji. Szkoła elementarna : szkoła najniższego stopnia w systemie Komisji Edukacji Narodowej; także szkoła dająca elementarną wiedzę Szkoła ludowa : szkoła działająca w 2. poł XIX w. na wsi, prowadzona przez działaczy społecznych. Szkoła parafialna : szkoła działająca przy kościele parafialnym. Szkoła powszechna : szkoła podstawowa w 20-leciu międzywojennym. Szkoła podstawowa : szkoła ogólnokształcąca, sześcioletnia, obowiązkowa; stanowi podstawowy etap edukacji, a jej ukończenie pozwala rozpocząć naukę w gimnazjum. [Kończy się egzaminem centralnym przeprowadzanym w szkole.] Szkoła pracy : kierunek pedagogiczny z przełomu XIX i XX w. przeciwstawiający intelektualizmowi tradycyjnego nauczania czynne nauczanie i wychowanie przez pracę Szkoła specjalna : szkoła dla dzieci niepełnosprawnych. Szkoła społeczna : szkoła niepubliczna prowadzona przez organizację społeczną (w odróżnieniu od szkoły prywatnej). Szkoła średnia : szkoła kończąca się egzaminem maturalnym. Szkoła wyższa : szkoła, do której można wstąpić po zdaniu matury, kształcąca licencjatów i magistrów. Szkoła zawodowa : szkoła dwu- lub trzyletnia, której ukończenie daje prawo wykonywania zawodu. Zielona szkoła : realizacja zajęć szkolnych podczas wyjazdu na tereny zielone. sznur Oznaka funkcji w harcerstwie. szóstka pot Stopień szkolny, *celujący. sztuka Przedmiot szkolny w szkole podstawowej, łączy edukację plastyczną i muzyczną sztuka Sztuki wyzwolone: przedmiot na uniwersytetach średniowiecznych stanowiący przygotowanie do studiów medycznych, prawniczych lub teologicznych, składał się z trivium i quadrivium. ściąga pot ściągawka. ściągać-ściągnąć Przepisywać od kogoś lub z czegoś wiadomości podczas egzaminu, sprawdzianu. ściągawka Karteczka, na której uczniowie i studenci zapisują informacje, by je ukradkiem przepisać podczas sprawdzianu. średnia średnia ocen, od której zależy uzyskanie świadectwa z paskiem. świadectwo Poświadczenie ukończenia określonej klasy lub szkoły. świadectwo dojrzałości : matura. świadectwo z paskiem : świadectwo szkolne przyznawane uczniom ze średnią ocen powyżej 4, 5. świetlica Placówka opiekuńcza zajmująca się dziećmi w ich wolnym czasie; także pomieszczenie tej placówki. świetlica szkolna. świetlica TPD. świetliczanka Pracownica świetlicy szkolnej. tablica Płyta drewniana lub z tworzywa sztucznego, po której można pisać kredą lub flamastrami. tabliczka hist Płytka ceramiczna, na której można było pisać i rysować za pomocą kredy lub rylca. technika Przedmiot szkolny, zajęcia praktyczno-techniczne. technikum Szkoła średnia zawodowa, czteroletnia, jej ukończenie daje tytuł technika, a także pozwala przystąpić do matury. temat Przedmiot pracy. Temat wypracowania. terminować daw Uczyć się zawodu u rzemieślnika. test 1 Sprawdzian wiedzy lub predyspozycji, w którym należy uzupełnić zdanie, wybrać poprawną odpowiedź z kilku podanych, rzadziej odpowiedzieć na pytanie. 2 Tekst tego sprawdzianu. toga Strój uroczysty profesorów wyższych uczelni, rodzaj pelerynki. tornister Torba usztywniona noszona na plecach, przeznaczona na przybory szkolne. trivium hist Stopień niższy na wydziale sztuk wyzwolonych średniowiecznych uniwersytetów, obejmował gramatykę dialektykę i retorykę także szkoła realizująca ten program. trója pot Ocena dostateczna. trójka Stopień szkolny, *dostateczny. turkologia Filologia turecka. tyflopedagogika (gr. typhlós, niewidomy) Dział pedagogiki specjalnej, zajmuje się problemami kształcenia i wychowania osób niewidomych. tysiąclatka pot Szkoła podstawowa zbudowana ze składek społecznych na 1000-lecie państwa polskiego. tytuł Tytuł naukowy > Stopień naukowy. uczelnia Szkoła wyższa. uczeń-uczennica Chłopiec lub dziewczynka pobierający naukę w szkole. uczoność książk Wiedza, wykształcenie (często używane w znaczeniu iron icznym). Wielka uczoność nie daje rozumu (Heraklit). uczyć Przekazywać wiedzę lub umiejętności z zakresu jakiejś dziedziny nauki, sztuki. Uczyć matematyki. Uczyć na uniwersytecie. Cz zwr Uczć się do klasówki. ukierunkować-ukierunkowywać Pomóc uczniowi w wyborze dalszej drogi kształcenia, kierunku studiów. uniwerek pot Uniwersytet. uniwersytet Szkoła wyższa kształcąca specjalistów w zakresie nauk teoretycznych; także budynki tej szkoły. Uniwersytet ludowy : placówka oświaty dorosłych, działająca w 2. poł XIX w. I 1. poł XX w. na wsi. Uniwersytet trzeciego wieku : zajęcia dla osób w wieku emerytalnym prowadzone w szkołach wyższych. urlop Urlop dziekański: przerwa, na ogół roczna, w toku studiów, udzielana przez dziekana na prośbę studenta. ustny Który został zrealizowany za pomocą mowy (w przeciwieństwie do pisemnego). Egzamin, sprawdzian ustny : uwaga Nagana wpisana uczniowi do jego dzienniczka. uzdolnienie > Zdolność. vademecum [wademekum] (łac. vade mecum, pójdź ze mną Książka zawierająca podstawowe wiadomości z jakiejś dziedziny. wademekum > Vademecum. wagarować Uciekać ze szkoły, najczęściej w celu włóczęgi po mieście. wagary pot Ucieczka z zajęć szkolnych. wakacje pot Ferie letnie. warsztaty 1 pot Zajęcia praktycznej nauki zawodu w szkole zawodowej lub technikum, prowadzone w warsztatach szkolnych. 2 Zajęcia praktyczne z zakresu dziedzin twórczych. Warsztaty dziennikarskie, taneczne. wf skr Wychowanie fizyczne, przedmiot nauczania. wieczorowy W którym zajęcia odbywają się po południu i wieczorem. Studia wieczorowe. Szkoła wieczorowa. wiedza Ogół wiadomości zdobytych w trakcie nauki. wizytacja Kontrola instytucji dokonywana w jej siedzibie przez uprawnione osoby. Wizytacja szkoły. wizytator Osoba uprawniona do prowadzenia wizytacji. wkuwanie Uczenie się z mozołem, na pamięć. wos skr Wiedza o społeczeństwie, przedmiot licealny. woźny, -a daw Pracownik pomocniczy w biurze, szkole. wpis Wpis do indeksu: potwierdzenie zaliczenia przedmiotu, zdania egzaminu przez studenta. wstępny Który pozwala wstąpić do szkoły. Egzamin wstępny. wszechnica przest Uczelnia wyższa, współcześnie występuje wyłącznie w nazwach własnych. Wolna Wszechnica Polska. wuefista, -ka pot Nauczyciel wychowania fizycznego. wychowanek, -ka Osoba wychowana i/ lub uczona przez kogoś lub jakąś instytucję Wychowanka szkoły. Wychowanek Arystotelesa. Wychowanki klubu sportowego. Wychowankowie domu dziecka. wychowanica przest Wychowanka. wychowanie 1 Działalność zmierzająca do wpojenia wychowankowi norm i zasad obowiązujących w społeczeństwie. 2 Pierwszy człon nazw niektórych przedmiotów szkolnych lub ich działów. Wychowanie fizyczne. Wychowanie seksualne. Nowe wychowanie : pedagogika reformy. wychowawca, -czyni 1 Nauczyciel, któremu dyrektor szkoły powierzył opiekę nad konkretną klasą Wychowawca 3d. 2 Osoba czuwająca nad bezpieczeństwem uczniów mieszkających w internacie. 3 Osoba opiekująca się grupą dzieci podczas zajęć pozaszkolnych. Wychowawca kolonii. 4 Osoba zajmująca się wychowaniem dorosłego. Wychowawca więzienny. wychowawstwo Funkcja, zadania wychowawcy w szkole. wydział Jednostka szkoły wyższej kształcąca specjalistów w określonej dziedzinie. Wydział inżynierii, biologii, aktorski. wyedukować > Edukować wykład 1 Forma przekazywania wiedzy poprzez długą często trwającą całe zajęcia, wypowiedź prowadzącego. 2 Zajęcia na wyższej uczelni, podczas których studenci nie mogą dyskutować z prowadzącym ani między sobą (w przeciwieństwie do ćwiczeń konwersatorium, seminarium). wykładowca Osoba, która prowadzi wykłady, zwłaszcza na wyższej uczelni. wykładowy 1 Który ma charakter wykładu. Przedmiot wykładowy. 2 W którym prowadzone są zajęcia. Język wykładowy. wykształcenie Wiedza i umiejętności zdobyte w szkole i na studiach. Mieć wykształcenie. wykształcić 1 > Kształcić 2 Wyrobić sobie pożądane odruchy. wypracowanie Każda dłuższa szkolna wypowiedź pisemna (streszczenie, opis, opowiadanie, charakterystyka, *rozprawka). wyszkolenie Umiejętności zdobyte w trakcie specjalistycznego szkolenia lub w praktyce. Wyszkolenie techniczne piłkarza. Wyszkolenie strzeleckie. wyszkolić > Szkolić wyuczać > Wyuczyć wyuczalny Który jest zdolny nauczyć się czegoś wyuczyć Nauczyć kogoś jakiejś umiejętności, wpoić wiedzę wkładając w to wiele wysiłku. Wyuczono papugę wyrazów o sztuce (S. Wyspiański). cz zwr Ostatecznie wyuczył się na kowala. wywiadówka Zebranie klasowe wychowawcy z rodzicami, w którym ci ostatni mają obowiązek uczestniczyć (w odróżnieniu od dnia otwartego). zadanie Ćwiczenie szkolne polegające na znalezieniu rozwiązania na podstawie danych. Zadanie z geometrii, z fizyki. zajęcie (cz mng) Zajęcia wyrównawcze: zajęcia w szkole, głównie podstawowej, które pomagają słabym uczniom wyrównać braki w umiejętnościach i wiedzy. zakład Zakład naukowo-badawczy: najmniejsza jednostka organizacyjna wyższej uczelni lub instytutu naukowego. Zakład poprawczy : placówka wychowawcza w systemie więziennictwa, przeznaczona dla młodocianych przest ępców. zakuć-zakuwać > Kuć zaliczenie (W szkole wyższej) Ukończenie semestru zajęć ze skutkiem pozytywnym; wpis w indeksie potwierdzający ten fakt. Ma pan wszystkie zaliczenia? Nie chciał mi wpisać zaliczenia. zaoczny W którym zajęcia odbywają się w weekendy kilka razy w miesiącu. Studia zaoczne. Szkoła zaoczna. zastęp Najmniejsza jednostka organizacyjna w harcerstwie. zastępowy, -a Harcerz, harcerka kierujący zastępem. zawodówka pot Szkoła zawodowa. zawód Zawód wyuczony: zawód, którego uzyskanie jest potwierdzone na dyplomie ukończenia szkoły. zerówka Klasa zerowa w ramach przedszkola lub szkoły podstawowej, przygotowująca do nauki szkolnej. zeszyt 1 Zbiór czystych kartek papieru zszytych i oprawionych, służący do pisania lub rysowania. 2 Notatnik, w którym uczeń zapisuje materiał lekcji, odrabia prace domowe. zimować Repetować zuch Dziecko w wieku od 7 do 10 lat należące do harcerstwa. zwolnienie Zaliczenie na podstawie określonych przepisów egzaminu bez konieczności jego zdawania. zżynać-zerżnąć pot ściągać żak daw Student. żłobek 1 Placówka zajmująca się dzienną opieką nad dziećmi do 3. roku życia. 2 iron Izba wytrzeźwień |